شطرنج در بین بازیهای فکری مرتبهی بالایی دارد، طوری که آن را بهعنوان ورزش فکر نیز میشناسند و در ایران فدراسیونی به این نام فعالیت میکند. شطرنج مثال مهمی از بازیهای استراتژیک است که تاکنون کسی استراتژی برد برای آن نیافته است. مسالههای زیادی حول این بازی تا کنون مطرح شده است و حتی بسیاری از مسالههای ریاضی و سوالهای المپیاد ریاضی با توجه به قانونهای این بازی طرح شدهاند، مانند این مسابقهٔ ریاضی قدیمی. برای آشنایی با شطرنج میتوانید اینجا را ببینید.
پیشینه اختراع این بازی نیز دقیقا مشخص نیست، ولی بیشتر معتقدند که هندیها شطرنج را اختراع کردهاند. داستانی معروف در مورد اختراع شطرنج وجود دارد که شاید آن را شنیدهاید و سوال مسابقه هم بر اساس این داستان طرح شده است. داستان از قرار زیر است:
«مسعودی، تاریخنگار مسلمان قرن چهارم، در مروجالذهب ابداعِ شطرنج را به بلهیت مردی از تبارِ برهمنان نسبت داده است. مطابق با رایِ مسعودی، همین بلهیت بود که نخستین کتاب درباره شطرنج را برای هندوان تدوین کرد. مسعودی همچنین به افسانه مشهوری اشاره میکند که بر اساس آن، مبدعِ شطرنج از پادشاه هند میخواهد که خانههای صفحه شطرنج را با دانههای گندم پر کند، به این ترتیب که در خانه اول، یک دانه؛ در خانه دوم، دو دانه؛ در خانه سوم، چهار دانه؛ تا خانه شصت و چهارم [۲۶۳ دانه]، [یعنی در هر خانه دو برابر خانهی قبلی] که پس از حساب و شمار معلوم میشود که اگر تمامِ آن سرزمین را هم گندم بکارند، کفایت این مقدار را نخواهد کرد.
و اما سوال مسابقه: فرض كنید خانههاي صفحه شطرنج مانند شكل روبهرو شمارهگذاري شدهاند. چه كسري از کل گندمها بهازاي خانههای سفيد درخواست شده است؟
منبع:
ویکیپدیای فارسی
مسابقات المپیاد مقدماتی ریاضی کشور