خواستگاه اخلاق كامپيوتر و اطلاعات
در ميانه دهه 40 ميلادي پيشرفت هاي بديع حاصل در علوم و فلسفه ،به پديد آمدن شاخه اي از اخلاق انجاميد كه بعد ها «اخلاق اطلاعات » ناميده شد . بنيان گذار اين زمينه فلسفي پژوهشگر آمريكايي نوربرت وينر ، استاد رياضيات و مهندسي در دانشگاه MIT بود . در زمان جنگ جهاني دوم او به همراه همكارانش درآمريكا و بريتانيا كمك شاياني به رشد كامپيوترهاي الكترونيكي و ديگر فناوري هاي اطلاعاتي قدرتمند جديد كرد . در كشاشك تلاش هايي كه وينر براي كمك به روند گسترش ماشين هاي محاسباتي انجام مي داد به مدد همكارانش پايه هاي دانشي را گذارد كه خود بعدا آن را سيبرنتيك ناميد . حتي در اوج جنگ هم وينر پيش بيني مي كرد كه استلزامات اخلاقي و اجتماعي عظيم سايبرتيك با كامپيوترهاي الكترونيكي ملازم است . وينر پيش بيني مي كرد كه پس از جنگ جهاني،دستخوش «دومين انقلاب صنعتي» خواهد شد . اون اين دوران را «عصر اتوماتيك» مي ناميد و بر آن بود كه اين دوران «ظرفيت بسياري براي خير و شر» در برخواهد داشت . ظرفيت هايي كه خود فرصت ها و تهديدهاي اخلاقي فرواني به دنبال خواهدآورد .
پس از اتمام جنگ ، وينر كتابي با عنوان «سايبرنتيك » (1948) به چاپ رساند كه در آنجا ضمن تبيين و توضيح اين شاخه از علم به عنوان شاخه اي از علوم كاربردي به برخي از پيامدهاي اجتماعي و اخلاقي كامپيوترهاي الكترونيكي نيز پرداخت . دو سال بعد او كتاب« استفاده انساني از انسان ها »را به رشته تحرير درآورد كه مضموني مشابه داشت و برخي از پيامد هاي محتمل اخلاقي كامپيوتر و فناوئري اطلاعات را توضيح مي داد . در 1963 او برآيند بينش خود در باب پيامد هاي اخلاقي و اجتماعي كامپيوتر و فناوري اطلاعات را در كتابي با عنوان «شركت خدا و خودكاره» به چاپ رسانيد . موضوعات و محتواي اين كتاب مسائلي بود چون كامپيوتر ها و امنيت ،كامپيوتر و بيكاري مسئوليت هاي متخصصان كامپيوتر ،كامپيوتر براي نا توان هاي جسمي و ذهني ،كامپيوتر و دين ،شبكه هاي اطلاعاتي و جهاني سازي ،جوامع مجازي ، كاركردن از راه دور ، پيوند زدن ماشين به بدن آدمي ،اخلاق و روبات ها ،هوش مصنوعي و ... كه همچنان مسائل جدي مطرح در اين زمينه اند .
به رغم آگاهي وينر از دانش جديدي كه پديد آورده و نام سايبرنتيك را هم بدان بخشيده بود او گمان نمي برد واضع شاخه هاي نوين از اخلاق نيز هست . لذا عنوان هايي نظير«اخلاق كامپيوتر »يا «اخلاق اطلاعات» برساخته اونبود و دهه ها بعد مورد استفاده قرار گرفت . بااين حال مي بايست به حق كتب سه گانه او را پايه گذار و از تاثير گذارترين آثار در زمينه اخلاق كامپيوتر و اطلاعات دانست . انديشه هاي وينر در زمان طرح شدن هرگز فكر نشد ،نه از سوي خواص و نه از سوي عوام و بسياري او را دانشمندي نا متعارف مي دانستند كه غرق اوهام خويش درباب اخلاق است . هيچ كس در آن زمان و حتي خود او هم ژرفاي اين يافته ها را در حوزه اخلاق درنيافت و حدودا دو دهه بعد بود كه آرام آرام آثار وتبعات اجتماعي و اخلاقي مترتب بر فناوري اطلاعات كه او پيش بيني كرده بود بر خواهص و عوام آشكار شد .
او در كتاب «استفاده انساني از انسان» پيش بيني مي كند كه فناوري اطلاعات ارزش هاي بنياديني چون حيات، سلامتي ،سعادت ، توانمندي ، دانش آدمي، امنيت و فرصت ها را عميقا دگرگون خواهد كرد . در بررسي پيامد هاي اخلاقي تمامي صور فناوري اطلاعات ، وينر از چنان گستره اي از ايده هاي فلسفي و شيوه هاي تحليل بهره مي گرفت كه عنوان اخلاق اطلاعات براي مجموعه اين آراء و ايده ها نامي در خور مي نمايد.
«وينر» در خلال پايه گذاري اخلاق اطلاعات ، ماهيت آدمي و جامعه را از منظر سايبرنتيك مورد تحليل قرار داد و از اين رهگذر به اتخاذ موضعي توصيه اي در مورد غايات و اهداف حيات آدمي رهنمون شد. بر اين اساس او به تبيين «اصول اساسي عدالت» كه از نظر او طريق ناگزير تمامي جوامع است پرداخت . اين مفاهيم اخلاقي عظيم و اين اصول جامع مجالي براي او فراهم آورد تا مباحث اخلاق اطلاعات در تمامي زمينه ها را به تحليل كشد . ماهيت آدمي از ديدگاه سايبرنتيك برداشت سايبرنتيكي از ماهيت آدمي عميقا به ساختارهاي جسم آدمي و ظرفيت هاي عظيم رواني او در آموختن (يادگيري) و خلاقيت انگشت تاكيد مي نهد . ضمن توصيف ظرفيت هاي فكري آدمي ، او مدام به مقايسه بدن آدمي و جانوران فاقد قواي فكري نظير حشرات مي پردازد . با در نظر گرفتن ساخت زيستي آدمي ، او مي تواند پهنه وسيعي از اطلاعات را از جهان خارج اخذ كند ، به اطلاعاتي در باب حالات و رويدادهاي جسم خود دست يابد و همه اين اطلاعات را به واسطه فعاليتهاي ذهني چون استدلال ، محاسبه ،حيرت ، تعمق ،تصميم گيري و ...پردازد كند . او نتيجه مي گيرد كه غايت حيات آدمي آن است كه به منزله يك واحد پردازش اطلاعات كه وجه ذاتي آدمي است رشد يابد و بروز كند : اميدوارم نشان دهم افراد آدمي قابليت هاي بسياري براي يادگيري و مطالعه دارند كه تقريبا نيمي از زندگيشان را در بر مي گيرد و بر خلاف يك مورچه ذاتا و جسما واجد اين قابليتند . اين نوع تنوع و توانايي ذاتي نظام حسي آدمي است – و در حقيقت كليد اغلب پروازهاي شكوهمند انسان – زيرا تنوع و توانايي مختص ساختار ارگانيسم آدمي است (وينر ، 1954،ص52-51)منبع: مجله گزارش كامپيوتر
ماهيت آدمي از ديدگاه سايبرنتيك
برداشت سايبرنتيكي از ماهيت آدمي عميقا به ساختارهاي جسم آدمي و ظرفيت هاي عظيم رواني او در آموختن (يادگيري) و خلاقيت انگشت تاكيد مي نهد .
ضمن توصيف ظرفيت هاي فكري آدمي ، او مدام به مقايسه بدن آدمي و جانوران فاقد قواي فكري نظير حشرات مي پردازد . با در نظر گرفتن ساخت زيستي آدمي ، او مي تواند پهنه وسيعي از اطلاعات را از جهان خارج اخذ كند ، به اطلاعاتي در باب حالات و رويدادهاي جسم خود دست يابد و همه اين اطلاعات را به واسطه فعاليتهاي ذهني چون استدلال ، محاسبه ،حيرت ، تعمق ،تصميم گيري و ...پردازد كند .
او نتيجه مي گيرد كه غايت حيات آدمي آن است كه به منزله يك واحد پردازش اطلاعات كه وجه ذاتي آدمي است رشد يابد و بروز كند :
اميدوارم نشان دهم افراد آدمي قابليت هاي بسياري براي يادگيري و مطالعه دارند كه تقريبا نيمي از زندگيشان را در بر مي گيرد و بر خلاف يك مورچه ذاتا و جسما واجد اين قابليتند . اين نوع تنوع و توانايي ذاتي نظام حسي آدمي است – و در حقيقت كليد اغلب پروازهاي شكوهمند انسان – زيرا تنوع و توانايي مختص ساختار ارگانيسم آدمي است (وينر ، 1954،ص52-51)منبع: مجله گزارش كامپيوتر
براي شركت در مسابقه المپياد به آخرين مسابقه رفته و در قسمت پاسخ جديد ، پاسخ خود را وارد نماييد، همچنين مي توانيد پاسخ خود را از طريق ايميل به آدرس Olympiad@roshd.ir ارسال نماييد. براي ديدن سوال ها، پاسخ ها و اسامي برندگان مسابقات قبلي روي مسابقه كليك كنيد.
مشاوره
|
معرفي كتاب
مصاحبه
زنگ تفريح
آموزش
راهنماي سايت
صفحه اصلي
درباره ما
پرسش و پاسخ علمي
نظرات و پيشنهادات
اخبار
مسابقه