كوارك‌ها هم در گروه‌هاي بزرگ‌تري جاي مي‌گيرند چون اصلاً تا الان كوارك‌ها را نتوانسته‌ايم به صورت تجربي و نظري نشان دهيم كه تنها هم يافت مي‌شوند. تركيبي كه كوارك‌ها مي‌سازند، هادرون‌ها هستند. و ذرات ديگري هم هستندكه نمي‌دانيم از كوارك‌ها تشكيل مي‌شوند يا نه. فعلاً مي‌دانيم كه‌ نه!

اگرچه كوارك‌هاي منفرد بارهاي كسري دارند، ولي مي‌توانند با هم تركيب شده عناصري بنام هادرون تشكيل دهند كه بار الكتريكي عدد صحيح دارند. مثل پروتون كه مي‌گويم بار مثبت دارد. يعني بار واحد مثبت. ويژگي ديگر هادرون ها ديگر رنگ كلي ندارند، در حالي كه كوارك‌ها حامل رنگ (همان ويژگي فيزيكي و نه واقعاً رنگ) هستند (زنگ تفريح شماره‌ي 117). به اين مطلب دوباره باز مي‌گرديم.

هادرون‌ها دو دسته هستند: باريون و مزون.

از كوارك تشكيل شده‌اند (qqq). دو كوارك بالا و يكي پايين (uud) (در فيزيك كوانتمي اصطلاح بالاو پايين به اسپين كه وابسته به خاصيت اندازه‌ حركت ذاتي ذره است برمي‌گردد. به پيوست نگاه كنيد). پروتون‌ها و نوترينوها (كه هدف ما معرفي نوترينو هم هست) از اين دست هستند.

يك كوارك و يك پادكوارك! يك مثال از اين نوع ذرات پايون است (⁺π) كه از يك كوارك بالا و يك پادكوارك پايين تشكيل شده است. از جايي كه هر ذره‌اي پاد ذره هم دارد پاد ماده‌ي مثلاً پايون، پاد پايون است (^-π). پادپايون از يك كوارك پايين و يك پادكوارك بالا تشكيل شده است. يعني برعكس ماده‌ي خودش.

از جايي كه مزون‌ها فقط از ذره و پاد‌ذره‌ي خودشان تشكيل شده‌اند، بسيار ناپايدارند. كائون (^-K) كه بيش‌ترين طول عمر را بين مزون ها دارد. به همين دليل به آن شگفت هم گفته مي شود. و نام كوارك شگفت هم از اين نام گرفته شده است. و يك نكته‌ي عجيب: فقط بخش كوچكي از هادرون را كوارك‌هاي آن تشكيل مي‌دهند!!؟

در مورد ذرات بنيادي به دليل نام هاي زيادي كه استفاده مي شود مطالب را طوري دسته بندي مي‌كنيم كه هر مبحث از ديگري جدا ولي پيوستگي موضوع برقرار باشد.

منابع:

1. جهان‌ پر رمز و راز كوانتم‌ها، هال: مروري زيبا و جالب و ساده درباره‌ي مدل‌هاي اتمي و هسته اي و ذرات بنيادي- كاربرد مكانيك كوانتمي و معرفي مكانيك كوانتمي. (اينجا را كليك كنيد)

2. لحظه‌ي آغاز، جيمز تريفيل: كتابي است به زبان ساده درباره‌ي ساختار ريز و انفجار بزرگ.

3. فيزيك ذرات بنيادي، فرانك كلوز، كتابي است در معرفي ساده‌ي فيزيك ذرات بنيادي و كاربردهاي آن به عنوان يك علم پيش‌رو در فيزيك.

و مقالات مكمل (روي عناوين كليك كنيد):

نظريه‌ي ريسمان-1: بحثي درباره‌ي ذرات بنيادي و نيروهاي حاكم بر ساختارهاي ريز و مدل استاندارد.

نظريه‌ي ريسمان-2: بررسي نيروهاي حاكم بر طبيعت.

نظريه‌ي ريسمان-3: فرضيه‌ي ريسمان به عنوان يك راه حل جديد در ذرات بنيادي.

مزون‌ها: مروري كوتاه و جدول‌وار بر انواع مزون‌ها.

ذرات بنيادي واقعي: مروري كوتاه بر آنچه ذرات واقعي يا آزمايشگاهي مي‌دانيم.