از چند دهه قبل سفر به دنياهاي زير اقيانوس‌هاي ماه‌هاي يخي غول‌هاي بزرگ منظومه شمسي، در داستان‌هاي علمي تخيلي دستمايه خلق ماجراجويي‌هاي زيادي مي‌شد. اکنون آن داستان رنگ و بوي واقعيت به خود گرفته‌اند.
رفتن به درون اقيانوس:
تلاش‌ها براي شناخت اقيانوس‌هاي آب در دنياهاي يخي به کندي صورت مي‌گيرد. البته امسال کاوشگرهاي افق‌هاي نو (New Horizons) و طلوع (Dawn) به پلوتو و سرس سفر کرده‌اند. اين کاوشگرها مي‌توانند اطلاعات تازه‌اي درباره‌ي ساختار دروني سياره‌هاي کوتوله در اختيار ما قرار دهند. اما بعيد است در مورد حيات در اين دو جرم کوتوله، حرفي براي گفتن داشته باشند. اين در حالي است که براي اروپا، قمري که از آن به عنوان نماينده‌ي دنياهاي يخي ياد مي‌شود، از 12 سال قبل که فضاپيماي گاليله (Galileo) با آن ملاقات کرد تا به امروز مأموريتي تعريف نشده است.
موانع سفر به اروپا هم عملي هستند و هم سياسي. اروپا قابل فهم‌ترين و در دسترس‌ترين اقيانوس‌هاي آب را براي بررسي دارد. اما کار يک کاوشگر که روي سطح اين قمر مي‌نشيند، براي کشف پديده‌هاي زير پوسته‌اي که روي آن فرود آمده، آسان نخواهد بود.
از طرفي حساسيت ناسا درباره‌ي مريخ، باعث شده بودجه‌ي زيادي براي اجراي يک مأموريت به سمت اروپا باقي نماند. حال آن که براي رفتن به سمت اين دنياي يخي، مبلغ قابل توجهي مورد نياز است. اروپا هم فاصله‌ي زيادي از زمين دارد و هم در کمربند تشعشعي سياره‌ي مريخ قرار گرفته است. بنابراين کاوشگري که به سمت اروپا مي‌رود، بايد در برابر ذره‌هاي مخرب، مجهز به ابزارهاي حفاظتي لازم باشد. طبق تخمين‌هاي صورت گرفته، يک مأموريت اکتشافي کارآمد براي قمر اروپا حداقل 2 ميليارد دلار هزينه دارد.
کنگره‌هاي مختلفي از سراسر دنيا خواستار ارسال کاوشگري به اروپا هستند و اعلام کرده‌اند از طرح‌هايي که براي اين قمر تعريف شوند، پشتيباني مي‌کنند. هم اکنون ناسا در حال اصلاح و تکميل طرح فضاپيمايي براي رفتن به اروپا است. پروکتر که خود از طراحان اهداف علمي سفر به اين قمر است، مي‌گويد: «شک دارم که اين مأموريت واقعاً انجام خواهد شد يا نه.» ناسا در حال حاضر طرح‌هاي پيشنهادي براي ابزارهاي خاص کاوشگر را بررسي مي‌کند. کاوشگر بايد طوري ساخته شده باشد که پس از فرود روي لايه‌ي پوسته‌ي اروپا، بتواند از اين قمر نقشه‌برداري کند و با يک بازوي مکانيکي، نمونه‌اي از اين اقيانوس مايع زير سطح را دريافت کرده و آن را در معرض آزمايش‌هاي بيوشيميايي قرار دهد.
 |
برخي محققان پيشنهاد مي‌دهند نوعي زيردريايي همراه کاوشگر به اروپا برود تا مستقيماً وارد اقيانوس زير سطح شده و آن را بررسي کند. و‌يا روبات‌هايي که در برابر اشعه‌هاي خطرناک مقاوم هستند در لبه‌هاي ترک خورده‌ي يخ‌ها و محل آبفشان‌ها به آزمايش‌هايي براي‌يافتن حيات بپردازند. اما امکانات لازم براي عملي کردن اين ايده‌ها، فعلاً وجود ندارند و شايد چند دهه طول بکشد تا چنين مأموريتي عملياتي شود. پروکتر مشتاقانه مي‌گويد: «ممکن است يک اکوسيستم عظيم، غني و توسعه‌يافته در زير‌يخ‌هاي اروپا وجود داشته باشد و ما در آينده به اين موضوع پي خواهيم برد.»
منبع:
Icy Worlds might be alive on the inside
منابع مفيد:
دنياهاي اقيانوسي قمرهاي غول‌هاي گازي
اولين ديدار با پلوتو
مقصد بعدي افق‌هاي نو
برف در پلوتو
قمرهاي مياني و بيروني مشترک
قمرهاي گاليله‌اي
Europa-NASA
Titan's Strange Lake
Luis Prockter
Messenger
Ceres