حقایقی درباره نیتریک اسید

نیتریک اسید همچنین بعنوان تیزاب یا اسید آزوتیک شناخته می‌شود. فرمول مولکولی آن HNO3 می‌باشد. در حالت خالص، این ماده کاملا بی‌رنگ است ولی انباشتگی اکسیدهای نیتروژن در داخل آن کمی به آن رنگ زرد می‌دهد. گازهای خارج شده از این مایع رطوبت گیر به آن یک بوی نامطبوع می‌دهد. جرم مولی اسید نیتریک 63.012 g/mol می‌باشد، در حالیکه چگالی آن 1.5129 g/cm3 است. این اسید قوی به شدت در آب حل می‌شود. نقطه ذوب آن -44oF یا 231K، و نقطه جوش آن 181oF یا 356K است.

کاربردهای نیتریک اسید

با توجه به خواص مختلف نیتریک اسید که در بالا توضیح داده شد، این ماده تبدیل به یک ترکیب حیاتی برای صنایع مختلف شده است – از صنایع تولید کود گرفته تا مواد منفجره و نیروی محرکه موشک‌ها. لیستی که در پایین آمده یک سری از کاربردهای نیتریک اسید در زمینه‌های مختلف است. هر خط از این لیست به شما اهمیت این ماده را برای بشر نشان می‌دهد.

• در مهندسی هوافضا، از این ماده بصورت گسترده بعنوان اکسید کننده در سوخت مایع موشک‌ها استفاده می‌شود.

• در صنعت مواد منفجره، برای تولید مواد منفجره مانند TNT، پنبه تفنگ، نیترو گلیسیرین و ... استفاده می‌شود.

• در صنع کودسازی، برای تولید کودهایی نظیر کلسیم نیترات، آمونیوم نیترات و ... استفاده می‌شود.

• از این ماده همچنین در تولید نمک‌های نیترات مانند آمونیوم نیترات، نقره نیترات، کلسیم نیترات و ... استفاده می‌شود.

• از این ماده بصورت گسترده در زمینه شیمی بعنوان یک واکنشگر آزمایشگاهی استفاده می‌شود.

• همچنین از آن در دولید رنگ‌ها و داروهای مختلف گرفته شده از قطران ذغال استفاده می‌شود.

• از آن برای خالص سازی فلزهای با ارزش مختلف مانند طلا، نقره و پلاتینیوم و ... استفاده می‌شود.

• در متالورژی، از مخلوط آن با الکل برای طراحی قلم زنی بر روی فلزاتی مانند برنج، مس، برنز و ... استفاده می‌شود.

• این اسید همچنین در تولید تیزاب که عناصر نجیب را در خود حل می‌کند، استفاده می‌شود.

• در غلظت‌های بسیار کم، این ماده برای قدیمی کردن مصنوعی چوب کاج و افرا استفاده می‌شود.

• از محلول آبی آن برای تمیز کردن تجهیزات غذا و لبنی استفاده می‌کنند که به دلیل خاصیت آن در از بین بردن راحت ترکیبات ته نشین شده کلسیم و منیزیم است.

• از این ماده همچنین بصورت گسترده در تست کالرومتری (Colorometric test) برای تشخیص تفاوت میان هرویین و مورفین استفاده می‌شود.

در حالیکه کاربردهای گفته شده در بالا بسیاری از مشکلات زندگی ما را حل می‌کند، این ماده همچنین برای گیاهان نیز بسیار پرکاربرد است. گیاهان برای فرایند رشد نیازمند نیتروژن هستند، اما نمی‌توانند بصورت مستقیم این ماده را از اتمسفر دریافت کنند. در هنگام باران و طوفان‌ها مقدار مشخص و زیاد نیتریک اسید در اتمسفر تشکیل می‌شود که به دلیل واکنش شیمیایی است که ایجاد باران اسیدی می‌کند. این ماده در آب حل شده و در خاک نفوذ می‌کند و توسط گیاهان جذب می‌شود، که در نتیجه نیاز گیاهان به نیتروژن را برآورده می‌کند.

اگرچه این ماده بسیار پرکاربرد است اما هیچکس نمی‌تواند خطرات نیتریک اسید را نادیده بگیرد. به دلیل خاصیت اکسید کنندگی شدید نیتریک اسید، این ماده به راحتی در تماس با ترکیباتی نظیر سیانیدها و کاربیدها منفجر می‌شود. با توجه به خطرات موجود، استفاده از این مواد با بیشترین دقت بسیار مهم است.