گزیده کلام شهید مطهری
قرآن می‌گوید برای اینکه رعب شما به دل دشمن بیفتد و خیال تجاوز به ساحت شما را در دماغ خود نپرورد، نیرو تهیه کنید و نیرومند باشید. (جهاد/ ص 28)
غلط‌ترین فکر این است که ما همه اصلاحات جزئی و کلی را از مصلح و ظهور غیبی بخواهیم. (یاداشته‌ای استاد مطهری، ج 1 /ص 169)
اسلام دشمن بی‌کاری و بی‌کارگی است. انسان به حکم اینکه از جامعه بهره می‌برد و به حکم اینکه کار بهترین عامل سازنده فرد و اجتماع و بی‌کاری بزرگ‌ترین عامل فساد است باید کار مفید انجام دهد. (وحی و نبوت / ص 118)
مکتب واقع‌بین و واقع‌گرای اسلام، اقتصاد را زیربنا نمی‌داند اما نقش اساسی آن را نیز نادیده نمی‌گیرد. (ده گفتار / ص 309)
شعر فارسی و نثر فارسی در طول دوازده قرن، از مضامین قرآن و حدیث به شدت متأثر بوده است. اغلب مضامین عالی عرفانی و موعظه‌ای فارسی، تحت‌تأثیر قرآن و سنت، راه تعالی را طی کرده است. (مجموعه آثار، ج 14 / ص 581)
در مقابل قدرت علمی و فنی بشر، هیچ دژ تسخیرناپذیری جز روح و نفس آدمی وجود ندارد. (سیری در سیره نبوی /ص 13)
اسلام خود بنیان‌گذار یک تمدن عظیم است و در تاریخ افتخارآمیز خود دانشگاه‌ها به وجود آورد و دانشمندان نابغه به جهان تحویل داد و به علم و تمدن کمک فراوان کرد. (سیری در سیره نبوی /ص 20)
زنده‌ترین امواج اجتماعی، امواج و جنبش‌های دینی است؛ پیوند این امواج و این نهضت‌ها با جوهر حیات و فطرت زندگی از هر چیز دیگر اصیل‌تر است. (سیری در سیره نبوی / ص 24)
وقت آن است که غرب مانند همه زمان‌های دیگر با همه تقدمی که در علوم و صنایع دارد فلسفه زندگی را از شرق بیاموزد. (اخلاق جنسی /ص 28)
اگر روح اجتماعی وجود داشته باشد و جامعه زنده و جاندار باشد بدون شک در آن جامعه همدردی و همکاری وجود دارد. (حکمت‌ها و اندرزها /ص 229)
جهان‌بینی توحیدی کشش و جاذبه دارد، به انسان نشاط و دلگرمی می‌بخشد هدف‌هایی متعالی و مقدس عرضه می‌دارد و افرادی فداکار می‌سازد. (مجموعه آثار، ج 2/ص 84)
انسان یک پایگاه آزاد اندیشه دارد که می‌تواند به وسیله آن خود را از هر تأثیری مستقل نگه دارد و در زبان اسلام از آن به «فطرت» تعبیر شده است. (وحی و نبوت / ص 98)
رسول خدا با آنکه پیغمبر بود و مردم توقع نداشتند رأی و نظر آن‌ها را بخواهد برای اینکه به مردم شخصیت دهد، همواره با آنان مشورت می‌کرد. (حکمت‌ها و اندرزها /ص 120)
زنان در طول تاریخ تنها مولد و زاینده مردان و پرورش‌دهنده جسم آن‌ها نبوده‌اند بلکه الهام‌بخش و نیرو دهنده و مکمل مردانگی آن‌ها نیز بوده‌اند. (آینده انقلاب اسلامی ایران / ص 225)
دموکراسی در اسلام یعنی انسانیت رها شده و در غرب یعنی حیوانیت رها شده؛ بنابراین آزادی و دموکراسی در قاموس اسلام جنبه انسانی دارد و در غرب جنبه حیوانی. (آینده انقلاب اسلامی ایران / ص 272)
دشمنان بااینکه امام حسن عسکری (ع) را سخت تحت تعقیب داشتند و گاهی به زندان می‌بردند، وقتی که با حضرت روبرو می‌شدند، نمی‌توانستند در مقابل ایشان خضوع نکنند. (سیری در سیرة ائمه اطهار /ص 214)
بشر در زندگی خاص خود اعم از زندگی فردی و اجتماعی احیاناً مشمول لطف‌ها و رحمت‌های خاصی می‌شود که او را دستگیری می‌کند و از سقوط نجات می‌دهند. (امدادهای غیبی در زندگی /ص 71)
آزادی معنوی یعنی آزادی فکر از خرافات و اوهام و آزادی اراده از وابستگی‌های حیوانی. (یادداشت‌های استاد مطهری / ج 1 / ص 98)
قرآن در پیوند انسان با خدا زیباترین بیان‌ها را آورده است خدای قرآن برخلاف خدای فلاسفه یک موجود خشک و بی‌روح و بیگانه با بشر نیست؛ خدای قرآن از رگ انسان به انسان نزدیک‌تر است. (وحی و نبوت /ص 93)
برای یک ملت هیچ موهبتی بالاتر از شخصیت نیست اگر همه مواهب و ابزارهای زندگی را از ملتی بگیرند و شخصیتش محفوظ باشد غمی نیست. (یادداشت‌های استاد مطهری، ج 9 /ص 51)
اگر خداوند به وسیله بعضی از افراد بشر جلو بعضی دیگر را نگیرد خرابی و فساد همه‌جا را می‌گیرد. ارتشی که وظیفه‌اش جلوگیری از تجاوز است، وجودش لازم و ضروری است. (جهاد /ص 16)
اگر در عرصه خلاقیت و سازندگی، زمینه را «انسان» فرض کنیم، هیچ هنرمندی و صنعتگری به پای پیامبران نمی‌رسد. (سیری در سیره نبوی / ص 12)
در میان عوامل فساد اخلاق و تضعیف روحیه و در میان عواملی که در زندگی ایجاد بدبختی و ناتوانی می‌کنند، چیزی به اندازه تنعم و نازپروردگی مؤثر نیست. (بیست گفتار /ص 193)
در میان این کودتاها و شبه انقلاب‌ها، انقلاب اسلامی ایران یک انقلاب به تمام معنی واقعی است که درواقع اگر قرار باشد نظیری برای آن پیدا کنیم شادی بتوانیم انقلاب صدر اسلام را مثال بزنیم. ماهیت انقلابی این انقلاب، از بسیاری از انقلاب‌های اصیل در تاریخ اصیل‌تر است. در این انقلاب توده مردم یک سرزمین، اکثریت افراد یک ملت، از زن و مرد و پیر و جوان با دست‌خالی اما با روحیه‌ای انقلابی علیه یک رژیم قدرتمند قیام کردند و به پیروزی رسیدند. (از کتاب پیرامون انقلاب اسلامی)
کار اساسی این است که مردم ایمان پیدا کنند که مبارزه سیاسی یک وظیفه شرعی و مذهبی است. تنها در این صورت است که تا رسیدن به هدف از پای نخواهند نشست. مردم در غفلت‌اند که از نظر اسلام، سیاست از دین و دین از سیاست جدا نیست. پس همبستگی دین و سیاست را باید به مردم تفهیم کرد. (از کتاب نهضت‌های اسلامی در صد ساله اخیر)
همبستگی دین به سیاست به معنی وابستگی دین به سیاست نیست، بلکه به معنی وابستگی سیاست به دین است. (از کتاب نهضت‌های اسلامی صد سال اخیر)
ایمان مذهبی تنها یک سلسله تکالیف برای انسان علیرغم تمایلات طبیعی تعیین نمی‌کند بلکه جهان را در نظر انسان تغییر می‌دهد. (از کتاب انسان و ایمان)
آن چیز که بیش از هر چیز حق را محترم، عدالت را مقدس، دل‌ها را به یکدیگر مهربان و اعتقاد متقابل را میان افراد برقرار می‌سازد، تقوا و عفاف را تا عمق وجدان آدمی نفوذ می‌دهد، به ارزش‌های اخلاقی اعتبار می‌بخشد و همه افراد را مانند اعضای یک پیکر به هم پیوند می‌دهد و متحد می‌کند، ایمان مذهبی است. (از کتاب انسان و ایمان)
ریشه بیشتر انحرافات دینی و اخلاقی نسل جوان را در لابه‌لای افکار و عقاید آنان باید جستجو کرد. فکر این نسل از نظر مذهبی آن چنانکه باید راهنمایی نشده است. اگر مشکی در راهنمایی این نسل باشد بیشتر در فهمیدن زبان و منطق او و روبرو شدن با او، با منطق و زبان خودش است و در این وقت است که هر کسی احساس می‌کند این نسل برخلاف آنچه ابتدا به نظر می‌رسد لجوج نیست و آمادگی زیادی برای دریافت حقایق دینی دارد. (از کتاب مسئله حجاب)
احساس می‌شود گذشته از انحرافات عملی فراوانی که در زمینه حجاب به وجود آمده است این مسئله و سایر مسائل مربوط به زن وسیله‌ای شده در دست یک عده افراد ناپاک و مزدور صفت که از این پایگاه علیه دین جاروجنجال تبلیغاتی راه بیندازند. بدون شک بیماری برهنگی، بیماری عصر ماست. دیر یا زود این پدیده به‌عنوان یک بیماری شناخته خواهد شد. (از کتاب مسئله حجاب)
حقیقت این است که ایمان به خداوند از طرفی زیربنای اندیشه عدالت و حقوق ذاتی مردم است و تنها با اصل قبول خداوند است که می‌توان وجود ذاتی و عدالت واقعی را به‌عنوان دو حقیقت مستقل از فرضیه‌ها و قراردادها پذیرفت و از طرف دیگر بهترین ضامن اجرای آن‌هاست. (از کتاب سیری در نهج‌البلاغه)
اصلی که در بسیاری موارد صدق می‌کند این است که نگه‌داشتن یک موهبت از بدست آوردنش، اگر نگوییم مشکل‌تر مطمئناً آسان‌تر نیست. قدما می‌گفتند جهان‌گیری از جهان‌داری ساده‌تر است و ما باید بگوییم انقلاب ایجاد کردن از انقلاب نگه‌داشتن سهل‌تر است. (از کتاب پیرامون انقلاب اسلامی)
منتهای سعادت همین است که آدمی در ناحیه عقل و فکر دارای محکم‌ترین اطمینان‌ها و در ناحیه احساسات و قلب دارای پاک‌ترین نیت‌ها و در ناحیه عمل نیکوترین عمل‌ها باشد. زندگی پاک و سعادت‌بخش همین است. (از کتاب حکمت‌ها و اندرزها)
یکی از چیزهایی که به موجب آن اسلام همه را جذب می‌کند، همین سهولت و سماحت این دین است. پیغمبر (ص) فرمود یک نفر مُبلغ باید مُبلغ سماحت و سهولت این دین باشد، کاری بکند که مردم به دین تشویق و ترغیب بشوند. (از کتاب سیری در سیره نبوی)
از نظر قرآن انسان موجودی است که توانایی دارد جهان را مسخر خویش سازد و فرشتگان را به خدمت بگمارد و هم می‌تواند به اسفل سافلین سقوط کند. این خود انسان است که باید تصمیم بگیرد و سرنوشت نهایی خویش را تعیین نماید. (از کتاب انسان در قرآن)
شرافت زن اقتضا می‌کند هنگامی که از خانه بیرون می‌رود متین و سنگین و باوقار باشد، در طرز رفتار و لباس پوشیدنش هیچ‌گونه عمدی که باعث تحریک و تهییج شود به کار نبرد، زباندار لباس نپوشد، زباندار راه نرود، زباندار و معنی‌دار به سخن خود آهنگ ندهد. (از کتاب مسئله حجاب)
یکی از بارزترین صفات عقل برای انسان همین تمیز و جدا کردن است. جدا کردن سخن راست از سخن دروغ، سخن ضعیف از سخن قوی، سخن منطقی از سخن غیرمنطقی و خلاصه غربال کردن. عقل آن‌وقت برای انسان عقل است که به شکل غربال دربیاید، یعنی هر چه را که وارد می‌شود سبک سنگین کند، غربال کند، آن‌هایی را که بدرد نمی‌خورد دور بریزد و به درد خورها را نگاه دارد. (از کتاب تعلیم و تربیت در اسلام)
یکی از مسائلی که مربوط به تربیت عقلانی است این است که قضاوت‌های مردم درباره انسان نباید برای او ملاک باشد. (از کتاب تعلیم و تربیت در اسلام)
تجربه نشان داده است، آنجا که دین از اخلاق جدا شده، اخلاق خیلی عقب‌مانده. هیچ یک از مکاتب اخلاقی غیردینی در کار خود موفقیت نیافته‌اند. قدر مسلم این است که دین لااقل به‌عنوان یک پشتوانه برای اخلاق بشر ضروری است. به هر نسبت که دین و ایمان ضعیف گردیده عملاً دیده شده است که اخلاق بشر پائین آمده. این است که برای ایمان – لااقل به‌عنوان پشتوانه برای اخلاق اگر نگوییم تنها ضامن اجرای آن – باید ارزش فوق‌العاده قائل شویم. (از کتاب تعلیم و تربیت در اسلام)
اگر ایمان پیدا شود، اخلاق و عدالت پابرجا می‌شود، اخلاق و عدالت بدون ایمان مذهبی مثل نشر اسکناس بدون پشتوانه است. (از کتاب گفتارهای معنوی)
حق را با میزان قدر و شخصیت افراد نمی‌شود شناخت. این صحیح نیست که تو اول شخصیت‌هایی را مقیاس قرار دهی و بعد حق و باطل را با این مقیاس‌ها بسنجی. اشخاص نباید مقیاس حق و باطل قرار گیرند. این حق و باطل است که باید معیار اشخاص و شخصیت آنان باشند. (از کتاب حماسه حسینی)
اگر می‌خواهی در نزد ملل جهان ارزش پیدا کنی که هم بلوک شرق روی تو حساب کند و هم بلوک غرب، سرنوشت تو را او در اختیار نگیرد و برای تو تصمیم نگیرد، امربه‌معروف و نهی از منکر داشته باش، همبستگی همدردی داشته باش، اخوت و برادری اسلامی را زنده کن، از بی‌خبری پرهیز کن، از ضعف پرهیز کن. (حماسه حسینی)
صبر و حوصله است که دوست قدیمی ظفر و موفقیت است، در اثر صبر و حوصله است که نوبت ظفر می‌رسد. اگر صبر و استقامت و حوصله باشد، بی‌استعدادترین افراد هم ولو در یک زمان طولانی به هدف خواهند رسید. (حکمت‌ها و اندرزها)
من به‌عنوان یک فرد مسئول به مسئولیت الهی، به رهبران عظیم‌الشان نهضت اسلامی که برای همه‌شان احترام فراوان قائلم، هشدار می‌دهم و بین خود و خدای متعال اتمام‌حجت می‌کنم که نفوذ و نشر اندیشه‌های بیگانه به نام اندیشه اسلامی و با مارک اسلامی اعم از آنکه روی سوءنیت و یا عدم سوءنیت صورت گیرد، خطری است که کیان اسلام را تهدید می‌کند. (نهضت‌های اسلامی در صد ساله اخیر)