پژوهشگر ايراني دانشگاه «مونترال» كانادا موفق به طراحي و ساخت نخستين نرم‌افزار خلاصه‌نويسي خودكار متون قضايي شده كه وكلا و كارشناسان حقوقي را از بررسي و تحليلي دستي پرونده‌ها و احكام قضايي كه فرايندي بسيار زمان‌بر و پرهزينه است بي‌نياز مي‌كند.

به گزارش خبرنگار پژوهشي خبرگزاري دانشجويان ايران(ايسنا)، اين نرم‌افزار كه يكي از نخستين نرم‌افزارهاي خلاصه‌نويسي خودكار تخصصي طراحي شده در جهان است به ويژه در كشورهايي كه نظام قضايي آنها متكي به مراجعه به آراء قضات در دعاوي مشابه پيشين است مي‌تواند از صرف سالانه ميليون‌ها دلار هزينه مربوط به بررسي دستي پرونده‌ها و احكام قضايي جلوگيري كند.

نرم‌افزار طراحي شده توسط دكتر عاطفه فرزين‌در كه حاصل هشت سال تحقيقات دوره كارشناسي‌ارشد، دكتري و فوق‌دكتري اين پژوهشگر 30 ساله ايراني است، به رغم ناباوري‌هاي اوليه درباره توانمندي و هوش مصنوعي بالاي آن، كارايي خود را در آزمون‌هاي مختلف به اثبات رسانده و به شدت مورد توجه قضات و كارشناسان حقوقي قرار گرفته است.

حاصل اين مطالعات همچنين در قالب 15 مقاله در كنفرانس‌ها و نشريات علمي بين المللي ارائه شده است.

دكتر «عاطفه فرزين در» در گفت‌و‌گويي تلفني با خبرنگار «پژوهشي» خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا) توضيحاتي را پيرامون اين نرم‌افزار و قابليت‌هاي منحصر به فرد آن و نحوه طراحي و كاركرد آن ارائه كرده است.

«عاطفه فرزين در» تحصيلات عاليه خود را با قبول در رشته رياضي و كاربرد آن در كامپيوتر در دانشگاه صنعتي اميركبير (پلي تكنيك تهران) در مهرماه سال 1373 آغاز كرد و پس از گذشت چهار سال جزو اولين نفرات دانشجويان هم دوره‌يي خود فارغ التحصيل شد.

وي با توجه به علاقه زيادي كه به سيستم‌هاي كامپيوتري داشت، پس از اتمام دوره ليسانس تحصيلات كارشناسي ارشد خود را در رشته كامپيوتر و كاربرد آن در پردازش زبان در دانشگاه سوربن فرانسه ادامه داد و طي دو سال موفق به اخذ دو مدرك DFAP (ديپلم دانشگاه سوربن در زبان فرانسه) و DEA (فوق ليسانس) را اخذ كرد.

وي تز فوق ليسانسش را در سال 2001 تحت عنوان «شناخت وآناليز جملات گنگ در پردازش زبان» ارائه داد كه نمرات عالي او مورد استقبال استاد راهنمايش Professor Jean-Pierre Decles قرار گرفت.

فرزين در پس از سه سال اقامت در فرانسه (2001-1999) كه طي آن موفق به اخذ يك ليسانس هنر از دانشگاه هنرهاي زيباي ورساي نيز شد در دسامبر 2001 به كانادا مهاجرت كرد و تحصيلات دكتري خود را به طور همزمان در دو دانشگاه سوربن پاريس و دانشگاه مونترال در زمستان 2002 آغاز كرد و در پايان سال 2004 موفق به اخذ دكتري خود شد.

اين پژوهشگر جوان ايراني در طول مدت تحصيل در دانشگاه مونترال براي اولين بار در دنيا، بر روي يك سيستم كامل خلاصه نويسي خودكار بر روي پرونده هاي قضايي با همكاري قضات كانادائي در مركز تحقيقات حقوقي (Ceutre de Recherch en Droit Publique ) كار كرد كه حاصل اين كار يك سيستم برجسته با راندمان بسيار بالا در مقايسه با متدهاي موجود است.

سيستم ابداعي دكتر فرزين در به عنوان گامي بزرگ در جهت كمك به وكلا و كارشناسان قضائي در كشور كانادا مورد توجه بسيار قرار گرفته به طوري كه در فاز دوم اين پروژه، طرح نصب اين سيستم بر روي سايت كتابخانه كامپيوتري حقوق كانادائي كه روزانه بين 10 تا 15 هزار بازديد كننده دارد از سال 2005 اجرا مي‌شود.

در سال 2003 نشريه علمي FORUM در صفحه روي جلد خود به شرح حال فعاليت‌ها و موفقيت‌هاي اين پژوهشگر جوان ايراني پرداخته و بدنبال آن در سپتامبر 2004 از طرف دانشگاه مونترال به عنوان دانشجوي دكتري نمونه انتخاب شده است.

نرم افزار ابتدا چكيده بسيار كوتاهي از آراء قضايي را در حد يكي دو جمله ارائه مي‌كند و اگر كاربر مايل باشد مي‌تواند 10 درصد متن و در مرحله بعد تمام متن را ببيند. به اين ترتيب وكلا مي‌توانند با استفاده از اين نرم افزار و به صورت كاملا خودكار، احكام قضايي را به صورت جزء به جزء آناليز كرده و وارد بانك اطلاعات خود كنند كه اين امر كمك موثري در بررسي احكام قضايي خواهد بود.

دكتر «فرزين در» درباره نحوه طراحي اين نرم افزار هوشمند گفت: خلاصه نويسي خودكار از شاخه‌هاي پردازش زبان طبيعي - از گرايش‌هاي هوش مصنوعي - است. در هوش مصنوعي كه يك شاخه علمي چند رشته‌يي است نحوه رفتار و عكس العمل انسان در موقعيت‌هاي مختلف بررسي و ثبت مي‌شود و با حذف پارامترهاي احساسي مؤثر بر آنها نحوه توسط كامپيوتر شبيه سازي شود.

پردازش زبان طبيعي (NLP) نيز زير شاخه‌اي از هوش مصنوعي است كه طي آن نحوه خلاصه برداري و استخراج مفهوم داده‌هاي نوشتاري، صوتي يا تصويري توسط افراد بررسي و شناسايي شده و توسط كامپيوتر و برنامه‌هاي نرم افزاري شبيه سازي مي‌شود.

وي خاطر نشان كرد: پردازش زبان طبيعي به دليل افزايش روز افزون حجم اطلاعات الكترونيكي و اينترنتي بسيار توسعه يافته كه نمونه نسبتا ساده‌تر آن (شاخه جست‌وجوي اطلاعات ) موتورهاي جست‌وجوي اينترنتي مثل Google و Yahoo هستند كه البته نمونه‌هاي پيشرفته‌تري از نرم افزارهاي جست و جوي اطلاعات هم وجود دارند كه داده‌ها را در سطح عميق‌تر جست و جو مي‌كنند و عمدتا در زمينه‌هاي تحقيقاتي كاربرد دارند.