پژوهشگاه دانش‌های بنیادی (IPM) در تلاش است در راستای همکاری در ساخت بزرگترین مجموعه‌ی آزمایشگاهی فیزیک دنیا زمینه‌ی اتصال ایران به سرویس اطلاعاتی بسیار عظیم موسوم به «گرید» را فراهم کند. به گزارش ایسنا، پژوهشگاه دانش‌های بنیادی از مؤسسه‌های پیشتاز علمی ایران و منطقه است که سال‌ها پیش با ایجاد اولین اتصال به شبکه‌ی اینترنت، ایران را به شاهراه جهانی اطلاعات و ارتباطات پیوند زد.
با الحاق ایران به جمع کشورهای برخوردار از سرویس اطلاعاتی عظیم «گرید» امکان به اشتراک گذاردن توان محاسباتی و ذخیره‌ی داده‌ها بین رایانه‌های موجود در شبکه در سراسر جهان فراهم شده و در واقع با اتصال رایانه‌ی شخصی به «گرید» آن رایانه به‌مانند یک سوپررایانه با قدرت محاسباتی فوق تصور عمل می‌کند. «پژوهشگاه دانش‌های بنیادی» به‌عنوان یکی از پیشرفته‌ترین مراکز علمی منطقه با اعتبار جهانی است که از چند سال پیش در بخشی از پروژه‌ی ساخت بزرگترین مجموعه‌ی آزمایشگاهی دنیا در زمینه‌ی فیزیک ذرات بنیادی و فیزیک هسته‌ای (سرن) مشارکت دارد.
«پژوهشگاه دانش‌های بنیادی» در راستای همکاری‌های علمی خود با این پروژه تلاش دارد گره‌ای از شبکه‌ی جهانی اشتراک توان محاسباتی و اطلاعاتی رایانه‌های متصل به اینترنت را در کشور ایجاد کند.
با این حال به‌گفته‌ی برخی دست‌اندرکاران طرح با وجود تلاش‌های چندین ساله و سطح علمی قابل قبول پژوهشگاه دانش‌های بنیادی ظاهراً به‌دلیل عدم برخی مشکل‌ها از جمله تأمین اعتبارات لازم - که رقم چندان قابل توجهی هم نیست - این امر تاکنون محقق نشده است.
این در حالی است که کشوری مثل: پاکستان در همسایگی ما با آگاهی از اهمیت بالای این پروژه به ایجاد گره‌ای از این شبکه اقدام کرده است. در فناوری «گرید» برخلاف وب - که سرویسی برای مبادله‌ی اطلاعات در اینترنت است - سرویس نرم‌افزاری برای به اشتراک گذاردن توان محاسباتی و فضای ذخیره‌ی داده‌ها بین رایانه‌های متصل به اینترنت است که هدف نهایی آن ایجاد یک شبکه‌ی وسیع جهانی محاسباتی و اطلاعاتی است.
«مجید عرب‌گل» مسؤول پروژه‌ی گرید در پژوهشگاه دانش‌های بنیادی (IPM) به معرفی این فناوری و اهمیت پیوستن ایران به شبکه‌ی جهانی گرید پرداخته است.
وی درباره‌ی ضرورت ایجاد فناوری گرید گفت: امروزه تولید علم و حل مسائل پیچیده ای‌که دانشمندان با آن‌ها مواجه می‌شوند بدون استفاده از رایانه‌های سریع امکان‌پذیر نیست و به‌رغم پیشرفت‌های صورت گرفته در ساخت رایانه‌ها هنوز نه تنها یک رایانه بلکه خوشه‌ای از رایانه‌ها و حتی ابررایانه‌ها نیز پاسخگوی نیاز به محاسبات و تحلیل حجم عظیم داده‌هایینیستند که دانشمندان در برخی پروژه‌ها با آن مواجه‌اند.
این امر آن‌ها را به فکر ایجاد یک فناوری جدید برای به اشتراک گذاردن توان محاسباتی رایانه‌های متصل به اینترنت انداخته که از آن به‌عنوان «گرید» یاد می‌شود.
«عرب گل» خاطرنشان کرد: از سوی دیگر طبق برآوردها سرعت پردازنده ی رایانه ها هر 18 ماه و سرعت انتقال اطلاعات در شبکه هر 9 ماه دو برابر می‌شود؛ در نتیجه رشد سرعت ارتباطات از سرعت رایانه ها بیش تر است و این واقعیت کمک می کند که فن اوری گرید هر چه سریع تر به آرمان خود نزدیک شود؛ بنابراین با اتصال میلیون ها رایانه از طریق اینترنت می‌توان با ایجاد سرویس ها و پروتکل‌های لازم به توان محاسباتی بسیار عظیمی دست پیدا کرد.
گروهی از دانشمندان و مهندسان رایانه برای به‌کارگیری این پتانسیل عظیم محاسباتی روی اینترنت تصمیم به راه‌اندازی نرم‌افزارهای لازمی گرفته‌اند که «میان‌افزار» (Middel Ware) نامیده می‌شود که از جمله‌ی آن‌ها می‌توان GLITE/ LCG, GLOBUS, NAREGI, UNICORE, CONDOR-G را نام برد. این پژوهشگر پژوهشگاه دانش‌های بنیادی درباره‌ی نحوه‌ی استفاده‌ی رایانه‌ها از توان محاسباتی یکدیگر در فناوری گرید گفت: با توجه به این‌که بیش‌تر پردازنده‌ها در بیش‌تر اوقات بلااستفاده هستند - خصوصاً رایانه‌هایی که در نیم کره ی شب هستند - بنابراین به‌طور آرمانی کسانی به گرید متصل هستند می‌توانند با استفاده از میان‌افزارها به‌راحتی استفاده‌ی هر مشترک از شبکه‌ی برق شهری از قدرت محاسباتی رایانه‌های موجود در این شبکه‌ی عظیم استفاده کند. وی پروژه‌ی نجومی «در خانه» - که نمونه‌ای از قدرت محاسباتی گرید است - را نمونه‌ای از خانواده‌ی گرید عنوان کرد که از آن به‌عنوان «محاسبات اینترنتی» (Internet Computing) نیز یاد می‌شود. در این پروژه - که توسط دانشگاه کالیفرنیا (برکلی) مدیریت می‌شود - افرادی که رایانه‌اشان به اینترنت متصل است می‌توانند با نصب نرم‌افزار «در خانه» در این پروژه مشارکت کنند. هدف اولیه‌ی این پروژه پیدا کردن موجودات هوشمند در سایر نقاط این جهان است که این‌کار با تحلیل امواج رادیویی رسیده به رصدخانه‌ی «آرسیبو» (Arecibo) واقع در کشور «پورتوریکو» و بر روی رایانه‌های عضو این پروژه صورت می‌گیرد. «عرب گل» در مقایسه‌ی قدرت محاسباتی این سیستم با قوی‌ترین ابررایانه‌های موجود گفت: پروژه‌ی «در خانه» تاکنون توانسته 15 «ترا فلاپز» (Tflops) (واحد سرعت کامپیوتر) را با هزینه‌ی کم‌تر از 500 هزار دلار فراهم کند در حالی که ابر رایانه‌ی (IBM's ASCII White) با توان محاسباتی Tflops 12حدود 110 میلیون دلار هزینه در بر دارد.
بنابراین توانسته با هزینه‌ی بسیار کم‌تر توان محاسباتی بیش‌تری را فراهم کند؛ بنابراین می‌توان با هزینه‌ی کم‌تر، توان محاسباتی بسیار بالاتری را با تکنولوژی «محاسبات اینترنتی» (Internet Computing) فراهم کرد.
وی در ادامه تصریح کرد: شبکه‌ی اینترنت، اطلاعات پردازش شده را در اختیار مردم می‌گذارد ولی گرید اطلاعات خام و توان محاسباتی، سنسورها و دستگاه‌های آزمایشگاهی را به اشتراک می‌گذارد و در واقع گرید، اینترنت را از یک محیط ساکن به یک محیط قابل برنامه‌ریزی و پویا تبدیل می‌کند و پیش‌بینی می‌شود همان‌طور که اینترنت در زندگی مردم نقش داشته، گرید نیز نقش به‌سزایی را داشته باشد.
«عرب گل» تصریح کرد: پیش‌بینی می‌شود در راستای پیامدهای این فناوری مردم بتوانند از طریق اینترنت، توان محاسباتی رایانه‌ی خود را از طریق شرکت‌های کارگذاری در معرض اجاره قرار دهند و افرادی که نیاز به این توان محاسباتی دارند آن‌ها را اجاره کنند.
سرویس‌های گرید - که روی اینترنت قرار می‌گیرد - تا چند سال آینده یکی از تکنولوژی‌های مطرح دنیا خواهد شد. وی در ادامه درباره‌ی روند اجرای پروژه‌ی «گرید» در پژوهشگاه دانش‌های بنیادی گفت: آزمایش LHC در سرن (CERN) انجام می‌شود و پژوهشگاه IPM به‌عنوان عضوی از پروژه‌ی CMS - که احتمالاً در سال 1387 ( 2008 میلادی) آغاز به‌کار خواهد کرد - داده‌های بسیار زیادی را تولید خواهد کرد که برای تحلیل آن‌ها نیاز به پیاده‌سازی یک گره از گرید را در کشور داریم و با نصب نرم‌افزارهای لازم تا چند ماه آینده آماده خواهد شد.
وظیفه‌ی این گره امکان استفاده از داده‌های آزمایش LHC و توان محاسباتی گرید جهانی برای محققان این رشته را فراهم می‌کند که پژوهشگاه دانش‌های بنیادی در حال حاضر هسته‌ی گرید خود را به‌عنوان عضوی از ارگان مجازی پروژه‌ی CMS و LHC تشکیل داده و کار راه‌اندازی گرید داخلی و عضویت در گرید جهانی در سرن را پیگیری می‌کند. به گفته‌ی وی، در پروژه‌ی LHC - که قسمت اصلی آزمایشگاه سرن خواهد بود - شتاب‌دهنده‌ی بزرگی در ژنو طراحی شده است و حدود 2300 دانشمند از 159 کشور روی این پروژه کار می‌کنند. وقتی آزمایش‌های LHC انجام شوند، 20 میلیون سی دی داده در سال تولید می‌کنند. «عرب گل» خاطرنشان کرد: ما در این زمینه تنها کمی از پاکستان عقب‌تر هستیم و برای اتصال به گرید جهانی و انجام آزمایش CMS و LHC می‌توانیم از سخت‌افزارهای موجود استفاده کنیم. وی تصریح کرد: در حال حاضر هر کشوری در اروپا و بعضی کشورها در آسیا مانند: چین در پی توسعه‌ی گرید داخلی و اتصال به دهکده‌ی جهانی گرید هستند و ایران نیز باید اقدام به طراحی نرم‌افزار و زیر ساختار گرید داخلی خود کند. «دکتر ارفعی» معاون پژوهشی پژوهشگاه دانش‌های بنیادی (IPM) نیز گفت: بودجه‌ی طراحی گرید در کشور گزاف نیست و بیش‌تر به نیروی انسانی ماهر و تخصصی نیاز دارد. وی خاطرنشان کرد: مشارکت در این کار علمی بزرگ - که هزاران دانشجو از سراسر دنیا را جذب کرده - کار بسیار مهمی است تا مرزهای دانش را پیش ببریم و تکنولوژی‌های زیادی از آن یاد بگیریم و در صحنه‌های علمی بزرگ حضور یابیم. |