در دوران امتحانات معمولاً کودکان و نوجوانان به علت ترس از عدم موفقیت در امتحان، دچار استرس میشوند. یکی از اثرات مهم استرس بر تغذیه این است که موجب اتلاف مواد مغذی از بدن شده و نیاز آنها را به مواد مغذی افزایش میدهد؛ بنابر این غذای عادی و معمولی که انسان مصرف میکند، در شرایط غیر عادی و در مواقعی که شخص دچار اضطراب و استرس است، نمیتواند پاسخگوی نیازهای تغذیهای انسان گردد و چنان چه این حالت ادامه یابد، میتواند منجر به سوء تغذیه شود.
در دورانی که کودکان و نوجوانان خود را برای امتحان آماده میکنند و تمام نیرو و تلاششان صرف درس خواندن و آمادگی برای امتحان میشود، معمولاً نسبت به تغذیهی خود توجّه زیادی نمیکنند.
نکاتی که کودکان و نوجوانان در دوران امتحانات باید رعایت کنند:
استراحت کافی به خصوص در این دوران که فعالیت فکری زیاد است بسیار ضروریست. خستگی و بیخوابی از عواملی است که قدرت حافظه و یادگیری را کاهش میدهد.
تحرک جسمی کافی و متعادل موجب شادابی و قدرت بیشتر حافظه میشود؛ در ضمن از بروز یبوست، چاقی، افزایش چربیهای خون و خستگی پیشگیری میکند.
مصرف بیشتر لبنیات از قبیل شیر، ماست، پنیر کم چربی، دوغ، کشک برای کودکان و نوجوانان که در سنین رشد سریع هستند، ضروریست به خصوص در وعدهی صبحانه مصرف شیر و پنیر مفید است.
مصرف تمام وعدههای اصلی غذایی یعنی صبحانه، ناهار و شام و میان وعدهی صبح و عصرانه مفید است و به خصوص حذف وعدههای اصلی غذایی توصیه نمیشود.
استفاده از میوهها و سبزیهای تازه، ماهی، تخممرغ (به میزان متعادل) به حفظ سلامت کودکان و نوجوانان کمک میکند و در ضمن ویتامینها و مواد معدنی لازم برای آنان را به بدنشان میرساند.
پروتئین موجود در ماهی و تخممرغ از نوع بسیار خوب و با کیفیت بالاست و برای رشد کودکان و نوجوانان ضروری است.
خوردن صبحانه برای همهی افراد به خصوص کودکان و نوجوانان لازم است و به تقویت حافظهی آنان کمک زیادی میکند.
مصرف آب میوهها و سبزیهایی مانند مرکبات، گوجهفرنگی، هویج در دوران امتحان مفید است و حاوی ویتامینهای ضروری برای حفظ سلامت، تقویت قدرت حافظه، شادابی و افزایش مقاومت آنان در برابر بیماریها است.
کودکان و نوجوانان باید خود را عادت دهند که وقت کافی صرف خوردن غذا نمایند. به هنگام غذا خوردن، خود را به برنامههای جنبی مشغول نکنند؛ از دیدن فیلمهای تلویزیونی پرهیجان و یا گوش کردن به داستانهای مهیج و تکاندهنده که روی اعصاب اثر نامناسب دارد بپرهیزند.
بحث و گفت و گو به هنگام غذا خوردن به خصوص چنان چه با عصبانیت یا هیجان توأم باشد صحیح نیست؛ زیرا موجب اختلال در هضم و جذب و متابولیسم مواد غذایی میشود و در نتیجه مانع استفادهی کامل سلولها از مواد غذایی میشود. حفظ آرامش روحی به خصوص موقع غذا خوردن، به حفظ سلامت انسان و استفادهی بیشتر بدن از مواد غذایی مصرفی کمک میکند. در ضمن از اختلالات گوارشی از قبیل نفخ، سنگینی دستگاه گوارش، تهوع و دل درد پیشگیری میکند.
با تأنی غذا خوردن، داشتن آرامش هنگام صرف غذا و خوب جویدن غذا، از مواردی است که باید به آن توجّه زیادی مبذول گردد و به صورت عادت در انسان به ویژه در کودکان و نوجوانان درآید.
کودکان و نوجوانان عزیز توجّه داشته باشند که دوران امتحان قسمت طبیعی و عادی از زندگی است که لازم است فعالیت فکری بیشتری برای آن صرف شود. این ایام به هیچ وجه دوران بحرانی و خطرناک عمر نیست؛ از این رو در کنار زندگی طبیعی باید با حفظ آرامش، بیشتر مطالعه نمود و خود را برای امتحان آماده کرد.
عوارض و اختلالاتی که به علت تغذیهی غلط در دوران امتحان ممکن است برای کودکان و نوجوانان پیش آید و سلامت آنان را تهدید کند، عبارتاند از:
-کاهش قدرت حافظه و یادگیری و در نتیجه عدم موفقیت در امتحانات
-کم خونی
-کمبود رشد و کوتاهی قد
-کاهش قدرت بینایی
-ناراحتیهای عصبی از قبیل بدخلقی، پرخاشگری، بیحوصلگی، خستگی و گیجی و افسردگی
-کاهش قدرت مقاومت بدن در برابر عفونتها که از عوارض آن بیمار شدن مکرر و طولانی شدن دوران بهبودی و ابتلا به امراض مختلف است.
کارشناسی سلامت و تندرستی