این شبکه قارچی میوکوریزال بسیار گسترده است و به وسیله آنها درختان شبکههای بزرگی از ریشههای در هم قفل شدهٔ قارچ-ریشهای ایجاد میکنند که تا به درختان دیگر متصل میشوند و ارتباط برقرار کنند.
در دنیای گسترده و حیرتانگیز گیاهان، در اعماق زمین، بین ریشهٔ گیاهان یک بزرگراه زیستی عظیم وجود دارد که اعضای قلمرو گیاهان را به هم متصل میکند، به طوری که محققین آن را wood wide web مینامند. این شبکهٔ زیستی مانند اینترنت ما به گیاهان قدرت ارتباط گستردهای را میدهد، برای مثال گیاهان میتوانند از طریق آن برای هم غذا بفرستند و یا یکدیگر را از خطر آگاه کنند. این شبکهٔ گستردهٔ زیرزمینی به دلیل وجود قارچهایی است که با ریشه درختان جنگل همزیستی دارند. در واقع هر دوی این ارگانیسمها از این رابطه سود میبرند. بیشتر گیاهان اجازه میدهند، در واقع نیاز دارند، که قارچهای مایکوریزال در ریشهاشان کلون کنند.
مایوکوریزا (mycorrhizae) چیست؟
مایوکوریزا در لغت به معنای قارچ ریشهای است (mykós, "fungus و riza, "root) و در واقع رابطه همزیستیای است که بین قارچها و گیاهان ایجاد میشود. این قارچها در سیستم ریشهٔ گیاه میزبان تکثیر مییابند و ظرفیت جذب آب و مواد غذایی را افزایش میدهند و در عوض از گیاه کربوهیدرات مورد نیازشان را میگیرند.
در این شکل میتوانید انواع روابط گیاه و قارچ را مشاهده کنید و همانطور که میبینید در رابطه مایوکوریزال هر دو (چه اجباری و چه اختیاری) سود میبرند.
دانشمندان باور دارند که این رابطهٔ همزیستی یکی از عواملی بوده که اجازه داده است تا گیاهان بتوانند به خشکی وارد شوند و اولین گیاهان خشکیزی ایجاد شوند. در پایین تصاویری از فسیل 400 میلیون ساله از گیاه Aglaophyton major که از اولین گیاهان خشکیزی به شمار میرود مشاهده میکنید که در آن نشانههایی از رابطه شبه مایوکوریزالی مثل ساختارهای کیسهمانندی که مشخص شده وجود دارد
منفعت درختان
قارچهای مایوکوریزا در جذب آب و مواد غذایی خیلی کارآمدتر از ریشهٔ گیاهان هستند. مکانیسم افزایش جذب توسط این قارچها هم فیزیکی است و هم شیمیایی، به این صورت که قطر این قارچها از ریزترین ریشهها هم کمتر است پس میتوانند وسعت بیشتری از خاک را برای جذب مواد پوشش دهد و از نظر شیمیایی هم غشای سلولی اشان با گیاهان متفاوت است و مثلا میتوانند اسیدهای ارگانیکی دفع کنند که به جابهجایی یونها کمک کند.
همچنین موادی را که گیاهان نمیتوانند بهطور مستقیم جذب کنند برایشان فراهم میکنند. به عنوان مثال، با وجود اینکه نیتروژن یکی از فراوانترین عناصر موجود در هواست، گیاهان نمیتوانند آن را بهطور مستقیم جذب کنند چون هر اتم نیتروژن در هوا با یک پیوند سهگانهٔ بسیار محکم به اتم نیتروژن دیگر متصل میشود و بهصورت N2 در میآیند و به همین دلیل شکستن این پیوند محکم به انرژی زیادی نیاز دارد و به همین دلیل از نظر مصرف انرژی برای گیاه اقتصادی نیست که مستقیماً از هوا نیتروژن بگیرد و آن را با کمک باکتریها و قارچهای مایوکوریزال که در اطراف ریشهشان در خاک وجود دارند بدست میآورند این قارچها میتوانند N2 هوا را به NH3 و یا ترکیبات دیگر نیتروژندار که استفاده از آنها برای گیاهان آسانتر است تبدیل کنند. (البته مقداری از N2هایی که در هوا وجود دارد توسط رعدوبرق و پرتوهای خورشیدیِ پرانرژی شکسته میشوند ولی میزانی که توسط باکتری و قارچها در خاک برای ریشه گیاه تولید میشود خیلی بیشتر است.)
چرخه نیتروژن
زمینهایی که دارای گیاهانی در همزیستی قارچهای مایوکوریزال حاصلخیزترند و درختانشان به پاتوژنها و یا خشکسالی مقاومترند چون قارچها میتوانند مواد غذایی اضافهشان را ذخیره کنند و در هنگام نیاز در اختیار درختان بگذارند و بین گیاهان از یک گونه این قارچها میتوانند فسفات و نیتروژن را از گیاهان در حال مرگ به گیاهان کناری سالم انتقال دهند و همچنین هورمونهایی ترشح کنند که گیاه را به تولید ریشههای بیشتر ترغیب کنند.
منابع و مطالب مرتبط