بازی در صفحهی شطرنج
اشارهآنچه با عنوان «چكيده» در اول مسابقهها و زنگتفريحها مشاهده ميكنيد صرفاً مخصوص معلمان، مربيان، كارشناسان محترم آموزشي و ساير علاقهمندان است.
چكيده
اهداف آموزشي اهداف آموزشي در حوزهي شناختي – دانش - «دانش امور جزوي» > «دانش اصطلاحها» - «دانش امور جزوي» > «دانش واقعيتهاي مشخص» - «دانش راهها و وسايل برخورد با امور جزوي» > «دانش روشها و روششناسي» اهداف آموزشي در حوزهي شناختي – تواناييها و مهارتهاي ذهني - «فهميدن» > «ترجمه» > «تفسير» - «فهميدن» > «ترجمه» > «برونيابي» - «فهميدن» > «ترجمه» > «تحليل» > «تحليل عناصر» - «فهميدن» > «ترجمه» > «تحليل» > «تحليل روابط» نتايج مورد نظر - آشنايي با كاربرد تركيبيات در موقعيتهاي عملي از جمله صفحهي فرضي شطرنج محتواي آموزشي - تركيبيات.
یکی از مسائل مهم و جالب الگوریتمی مسألهی وزیر است. اين مسأله بدينگونه است كه وزير را بايد بر روي يك صفحهي شطرنج با سطر و ستون بهگونهاي قرار دهيم که هیچ دوتایی یکدیگر را تهدید نکنند (یعنی در یک سطر، ستون یا قطر یکسانی با هم نباشند).نمونهی سادهی آن ٨ وزیر است:
یعنی میخواهیم در یک صفحهی شطرنج، ٨ وزیر را قرار دهیم و آنها همدیگر را تهدید نکنند.
تعداد کل حالتهايی که ٨ وزیر میتوانند در یک صفحهی شطرنج قرار گیرند از رابطهي ذيل بهدست خواهد آمد:
بهراحتي ميتوان تشخيص داد كه از این تعداد تنها در ٩٢ حالت وزیرها یکدیگر را تهدید نمیکنند.
اگر حالتهاي متقارن را حذف کنیم به ١٢ پاسخ مجزا میرسیم که یک پاسخ مطابق شكل 1 است:
شكل 1.
چگونه میتوان ٣٢ اسب یا ١٤ فیل یا ١٦ شاه یا ٨ رخ را در یک صفحهی شطرنج قرار داد بهصورتی که هیچ دوتایی همدیگر را تهدید نکنند پاسخ بهسادگی بهدست میآید.
باز هم میخواهیم مسأله را تغییر دهیم؛ اینبار میخواهیم تعدادی مهره را در خانههای جدول قرار دهیم بهطوری که تمام خانههای جدول تهدید شوند اما هیچکدام یکدیگر را تهدید نکنند مثلاً:
آبا میتوان با ٧ وزیر کل خانههای صفحهی شطرنج را تهدید کرد؟!
پاسخ مثبت است و به شکل ذيل محقق خواهد شد:
شكل 2.
باز هم پاسخ مثبت است؛ پاسخ را ميتوانيم در شكل 3 مشاهده كنيم.
شكل 3.
بهنظر میرسد قرار دادن ٥ وزیر در یک صفحهی شطرنج که ٦٤ خانه را تهدید کند کار بسیار مشکلی است. اما ممکن است مطمئن باشیم؛ با اين وجود بياييم کمی فکر کنیم؛ در اين صورت ممكن است به پاسخي مطابق شكل 4 دست يابيم.
شكل 4.
مشاهده ميكنيم اینبار واقعاًٌ پاسخی بهدست نخواهد آمد.
اما میتوان یک مهرهي دیگر اضافه کرده و کل صفحهی شطرنج را با آنها تهدید کرد.
از آنجایی که کارایی بقیهی مهرهها از وزیر کمتر است (یعنی ساير مهرهها خانههای کمتری را تهدید میکنند) این کار از تهدید مهرههای جدول با ٥ وزیر سختتر است.
بهعنوان مثال:
٤ وزیر را درنظر ميگیریم. در اين صورت با ١ فیل پاسخ بهشکل 5 درخواهد آمد:
شكل 5.
فکر میکنید پاسخ مثبتی خواهیم داشت؟!
این کار ممکن است اما در شرایطی که ٢ وزیر یکدیگر را تهدید کنند بهشکل 6 باشد.
شكل 6.