طراحی نخستین سیستم کنترل رایانه از طریق مغز براساس «نظریه‌ی فازی» 

به همت استاد ایرانی دانشگاه «جورجیا»

پژوهشگران علوم کامپیوتر دانشگاه «جورجیا» آمریکا به سرپرستی یک استاد ایرانی موفق به ابداع سیستم جدید کنترل رایانه از طریق فکر شدند که مبتنی بر «نظریه‌ی فازی» است.

به‌گزارش ایسنا دکتر «حمید عرب‌نیا»، استاد علوم کامپیوتر دانشگاه «جورجیا» در زمینه‌ی این طرح گفت: طرح از طراحی این سیستم کنترل رایانه با مغز (BCI) فراهم کردن امکان انتقال دستورالعمل‌ها به رایانه از طریق مغز (فکر) بدون نیاز به دست است. البته گروه‌های مختلفی در این زمینه کار کرده‌اند ولی ما به تکنولوژی بهتری دست پیدا کرده‌ایم که مبتنی بر نظریه‌ی فازی است که توسط یک دانشمند ایرانی ــ دکتر لطفی زاد ــ ابداع شده است.

وی خاطرنشان کرد: این اولین بار است که از نظریه‌ی فازی در سیستم‌های BCI استفاده می‌شود و فکر می‌کنم با این کار بتوان به نحو مؤثرتری ایده‌ی کنترل رایانه با فکر کردن را محقق کرد.

دکتر «عرب‌نیا» در عین حال تصریح کرد: این سیستم بیش‌تر برای مشاغلی مثل خلبانی و هم‌چنین برای کمک به معلولان مؤثر است. البته کارایی سیستم به فرمان‌هایی خاص (بالا، پایین، چپ، راست و توقف) - که عمده‌ی فرامین صادره از مغز را شامل می‌شود - محدود است و مثلاً نمی‌توان مطلبی را برای تایپ کردن از ذهن به رایانه منتقل کرد.

وی درباره‌ی اساس عملکرد سیستم‌های BCI گفت: به این منظور از کلاهی با 16 الکترود استفاده می‌شود که ارتعاشات بخش‌هایی مختلف مغز (جریان انرژی در مغز در اثر تفکر) را به رایانه منتقل می‌کند. با پردازش میزان انرژی به خصوصی که در هنگام هر فرمان در مغز جریان می‌یابد می‌توان به فرمان مورد نظر پی برد. برای همین است که نمی‌توان از چنین سیستمی برای تایپ استفاده کرد چون مثلاً تشخیص انرژی مربوط به هر کلمه بسیار دشوار است.

استاد ایرانی دانشگاه «جورجیا» با بیان این‌که این طرح هنوز در مرحله‌ی تحقیقاتی است و به مرحله کاربرد عملی نرسیده است، خاطر نشان کرد: این فناوری کاملاً عملی است ولی همیشه خوب عمل نمی‌کند چون مثلاً اگر کسی ضمن استفاده از سیستم عطسه کند همه چیز به هم می‌ریزد.

دکتر «عرب‌نیا» در ادامه درباره‌ی سایر فعالیت‌های خود در دانشگاه «جورجیا» گفت: کار من بیش‌تر در زمینه‌ی «سوپرکامپیوتینگ» و «موازات» در علوم کامپیوتر است و بیش‌تر مقالات پژوهشی من در مجلات این حوزه چاپ می‌شود. زمانی از یک رایانه استفاده می‌کنید نمی‌توانید کاری کنید که الکترون‌ها سریع‌تر از سرعت نور حرکت کنند لذا یک محدودیت اساسی وجود دارد که نمی‌توان آن را شکست و اغلب رایانه‌ها یک پردازشگر (پروسسور) دارند و نمی‌توانند سریع‌تر از حد مشخص کار کنند بنابراین برای این که بتوان رایانه‌هایی بسیار سریع‌تر از رایانه‌های معمول ساخت باید رایانه‌هایی با چندین پروسسور ساخت که می‌توانند هم‌زمان با هم کار می‌کنند که به این رشته «موازات» گفته می‌شود.

وی خاطر نشان کرد: با بهره‌گیری از این علم می‌توان رایانه‌هایی ساخت که هزاران پروسسور (مغز) دارند. از ایده‌هایی که در این زمینه مطرح است ساخت پروسسورهایی به اندازه‌ی یک میکروب با استفاده از نانو فناوری است که می‌توان صدها میلیون از آن‌ها را ایجاد کرد و مثلاً در رنگ ساختمان ریخت و به این ترتیب ساختمان‌هایی داشت که در رنگ دیوارهای آن از میلیون‌ها مغز رایانه تشکیل شده باشد.

استاد ایرانی دانشگاه جورجیا در ادامه با اشاره به سفر اخیر خود به ایران اظهار داشت: در بازدیدی که از چند دانشگاه و مرکز پژوهشی داشتم، کارهای خوبی در این زمینه (سوپر کامپیوتینگ) در دانشگاه تهران و پژوهشگاه دانش‌های بنیادی آغاز شده است.

دکتر «عرب‌نیا» تصریح کرد: زمینه‌ی‌ کارهای پژوهشی من بیش‌تر در این حوزه است ولی کارهای کاربردی که در این زمینه می‌کنم بیش‌تر مربوط به عکس است. مثلاً این که چطور بتوان در فرودگاه‌ها و ... با رایانه چهره انسان‌ها را تشخیص داد و زمینه‌ی دیگر بررسی فعل و انفعلات مغز بر اساس تصاویر MRI با استفاده از سوپر رایانه‌هاست که انجام چنین کارهایی با رایانه‌های معمولی بسیار زمان‌بر است.