صوت در فضا
در فيلمهاي سينمايي حتما ديدهايد که کارگردانان علاقه زيادي دارند، صدايي را در فضا متصور شوند. حرکت و انفجار سفينه هاي جنگي و داخل سفينه ها و غيره. حالا ببينيم واقعاً چنين تصويري از فضا درست است؟ فضانوردان در ايستگاههاي فضايي چطور باهم ارتباط صوتي برقرار ميکنند؟
موارد مورد نياز
|
بطري خالي نوشابه يا دوغ (مشابه تصوير)
چند کبريت
يک زنگوله کوچک
چسب نواري
چسب دوقلو يا مشابه
|
چه کار کنيم؟
زنگوله کوچک را با چسب دوقلو به در بطري بچسبانيد. مطابق عکس طوري باشد که خود زنگ آويزان باشد. در بطري را تکان دهيد تا مطمئن شويد زنگوله نميافتد و چسب بخوبي کارش را انجام داده. حالا در بطري را بگذاريد و باز تکان دهيد. در اين زمان، بايد بتوانيد صداي زنگوله را بشنويد. بطري را به حالت ساکن نگه داريد و زنگ را هم فعلا برداريد از داخل بطري. چند کبريت روشن داخل آن بيندازيد. تا کبريت ها بيفتند، در بطري را ببنديد.
صبر کنيد تا کبريت ها بسوزند و بطري سرد شود. سپس دوباره بطري را تکان دهيد. زنگوله اگر کاملاً بيصدا نباشد، صداي کمتري خواهد داشت.
|
|
چه اتفاقي ميافتد؟
برخلاف نور، صوت نياز به محيط مادي براي حرکت دارد. توجيه خيلي سادهاي دارد: صوت براي آنکه شنيده شود از محيط مادي براي انتقال بصورت جبهه موج استفاده ميکند. ذرات ارتعاش ميکنند و در نهايت به گوش ميرسند و پرده گوش را ميلرزانند و ما صدا را آنطور که مجيط منتقل کرده ميشنويم و سيم عصبي تحريک شده و اين صوت را به صورت پيغام عصبي به مغز رسانده و مغز با دادههاي خود تعبيرش ميکند. در خلأيي که ما براي فضا در نظر ميگيريم، هيچ (يا خيلي خيلي کم) ذرات در حال ارتعاش هستند. پس صوت نميتواند در اين محيط حرکت کند. شايد فکر کنيد پس در ارتباطات فضايي چه اتفاقي ميافتد؟ ميتوانيم در مدار زمين مثلا در ايستگاه فضايي باهم حرف بزنيم؟
راه حل امواج راديويي است! اين امواج بخوبي در خلأ حرکت ميکنند. و بخشي از امواج الکترومغناطيس هستند پس بخوبي شنيده ميشوند، چون نيازي به محيط ندارند. درست مثل نور خورشيد و ماه و ستارگان که هر روز و شب ميبينيم.
وقتي کبريتي را آتش ميزنيد و درون بطري مياندازيد، اکسيژن محيط را ميسوزانيد و بدون اکسيژن داخل بطري، محيط نيمه خلأيي درست ميکنيد. چون محيط فراهم است، ديگر صدا را انطور که بايد نميشنويد تا زماني که اجازه دهيد هوا وارد آن شود.
چه تغيير ميکند...
* اگر کبريت بيشتري استفاده کنيد؟ صدا را کمتر ميشنويد، يا فقط اکسيژن سريعتر ميسوزد؟
* بعد از سوختن کبريت، مهم است که بطري سرد يا گرم باشد تا اثر خلأ را داشته باشيم؟