اخترفیزیکدانان به تفاوت بین لیتیم مدل استاندارد تولید عناصر بعد از انفجار بزرگ و گاز ابر ماژلانی کوچک، کهکشان همدم راه شیری پی بردند. کریستوفر هوک، نیکُلاس متیوز از مرکز اخترفیزیک دانشگاه نوتردام مقالهای در مجلهی نیچر منتشر کردند با این عنوان «رصد لیتیم بین ستارهای با درصد فلزی پایین در ابر ماژلانی کوچک».
در مقالهی مذکور اندازهگیری لیتیم نزدیک کهکشان بررسی شده که عملاً بین ستارهای بهحساب میآید. این بررسی میتواند درمورد مادهتاریک هم سرنخهایی بدست دهد. و چون مادهی تاریک به عالم اولیه یعنی بعد از انفجار بزرگ برمیگردد، پس از آن زمان هم میتوانیم اطلاعات خوبی در نزدیکی خودمان بدست آوریم. این تیم از رصدخانهی VLT (آرایهی بزرگ تلسکوپها) بهره میگیرد.
ستارهها در راه شیری حدود 4 برابر نسبت به پیشبینیهای انفجار بزرگ لیتیم کمتر دارند. تعدادی از اخترفیزیکدانان برآن هستند که شاید در طول شکلگیری ستارهها در محیط بین ستارهای این لیتیم از بین رفته باشد، یا در هیدروژن سبکتر غرق شده باشد (یا به عبارتی تبدیل به هیدروژن شده باشد). پیشبینیهای انفجار بزرگ شامل تولید ذرات در زمانهای بعد نمیشود. توضیح دیگر میتواند روشی جدی در فیزیک باشد که با انفجار بزرگ هماهنگی دارد ولی با مدل استاندارد کیهانشناسی مقدار متفاوتی را پیش بینِی میکند.
اکنون این تیم روی لیتیم 7 در ابرماژلانی بزرگ کار میکنند. مدل استاندارد پیش بینی میکند که انفجار بزرگ لیتیم 6 بوجود نیاورده!
(تصویر مربوط به آرشیو ESO از بابک امین تفرشی)