در اين گزارش شما ابتدا با يك مقدمه از المپياد جهاني رياضي و سپس با تاريخچه‌ي المپياد آشنا مي‌شويد.
در قسمت دوم شركت‌كنندگان سرشناس را مي‌شناسيد و در قسمت سوم به چگونگي برگزاري چهل و هفتمين المپياد رياضي و آشنايي با تيم ملي ايران مي‌پردازيم. |
«المپياد جهاني رياضيات» (International Mathematical Olympiad) (IMO)يك مسابقه‌ي قهرماني جهاني رياضيات براي دانش‌اموزان دبيرستاني است كه هرساله در كشورهاي مختلف برگزار مي‌شود.
| ü اين مسابقه به جوانان فرصتي مي‌دهد
تا شجاعت خودشان را در رياضي نشان دهند |
اولين المپياد رياضيات در سال 1338 (1959 ميلادي) در كشور روماني و با 7 كشور برگزار شد. به‌تدريج تعداد كشورها به 80 كشور از پنج قاره گسترش يافت.
| üدر حين برگزاري مسابقه به شركت‌كنندگان اجازه داده مي‌شود تا از راهنمايان خود سؤال‌هايي براي شفاف‌سازي بپرسند |
كشورهاي عضو «المپياد جهاني رياضيات»
(IMO)مي‌توانند حداكثر شش دانش‌اموز و دو راهنما را به اين مسابقه‌ها اعزام كنند. هيچ سازماني نمي‌تواند گروهي مجزا اعزام نمايد.
دانش‌اموزان شركت‌كننده در دو روز پشت‌سرهم مسابقه داده و در هر روز پاسخگوي سه سؤال هستند. ارزش هر سؤال هفت امتياز است.
| ü آزمون ذاتاً قابل تحمل است اگرچه هيچ‌گونه زنگ تفريحي در حين برگزاري آن وجود ندارد |
حدوداً چهار ماه قبل از مسابقه‌ها، هر كشور دعوت شده مي‌تواند شش سؤال را پيشنهاد كند. اين سؤال‌ها توسط «كميته‌ي مسابقه‌هاي كشور ميزبان» بررسي و در نهايت در حدود 30 مورد (در سال‌هاي اخير 12 مورد) از آن انتخاب مي‌شود. انتخاب نهايي توسط هيأت داوران جهاني انجام مي‌گيرد.
هيأت داوران از يك نفر سرپرست (راهنما) از هر كشور شركت‌كننده و چهار نفر عضو هيأت اجرايي داوران از كشور ميزبان تشكيل شده است. داوري براساس بيش‌ترين رأي هيأت داوران صورت مي‌گيرد. براي انتخاب سؤال‌ها، هيأت داوران در يك مكان مجزا (قرنطينه) گردهم مي‌آيند.
هيأت داوران در زمان ورودشان به اين مكان، فهرستي از سؤال‌ها را دريافت مي‌كنند. هيأت داوران قبل از اين‌كه همديگر را ملاقات كرده و درباره‌ي انتخاب سؤال‌ها بحث نمايند، زمان كمي را براي بررسي آن دارند. بعضي از سؤال‌هايي كه خيلي سخت يا خيلي راحت هستند، حذف مي‌شوند. بعد از مذاكره‌هاي قابل توجه، شش‌سؤال انتخاب مي‌شود. دانش‌اموزان دو روز قبل از شروع مسابقه‌ي اصلي وارد كشور ميزبان مي‌شوند. دليل اين كار آنها، تفاوت زماني و آب و هوايي بين كشور خودشان و محل برگزاري مسابقه و هم‌چنين استقرار آنها در محل اقامت است. مسابقه‌ي نهايي در دو روز برگزار شده و در هر روز سه سؤال ارائه مي‌گردد. زمان براي پاسخگويي در هر روز چهار ساعت و نيم است. آزمون ذاتاً قابل‌تحمل است اگرچه هيچ‌گونه زنگ‌تفريحي در حين برگزاري آن وجود ندارد!
| üمسابقه‌ي نهايي در دو روز برگزار شده
و در هر روز سه سؤال ارائه مي‌گردد |
طبق گفته‌ها اولين سؤال نسبتاً آسان و آخرين سؤال سخت‌ترين سؤال است.
اگرچه نظر راهنماها در مورد سختي سؤال‌ها با دانش‌اموزان متفاوت است! فراموش نكنيد كه اين دانش‌اموزان، بهترين‌ها در كشور خود بوده‌اند. سؤال‌ها در روز‌هاي متوالي ارائه مي‌شود. دانش‌اموزان بعد از پاسخگويي سؤال‌ها از هرگونه نگراني آزاد مي‌شوند! براي آنها تا زمان تصحيح اوراق، برنامه‌هاي فرهنگي و تفريحي در نظر گرفته خواهد شد. به‌خاطر تنوع زباني شركت‌كنندگان، راهنماها در مرحله‌ي اول به سؤال‌هاي كشور خودشان امتياز مي‌دهند اما آنها اجازه ندارند هيچ‌گونه علامتي هنگام تصحيح بر اوراق به دانش‌اموزان خودشان بگذارند. سپس سؤال‌ها را به گروه داوران از كشور ميزبان ارائه مي‌دهند. اين كار معمولاً ترجمه‌شده صورت مي‌گيرد. گاهي اوقات گروه داوران از كشور ميزبان از راهنماها مي‌خواهند كه يك امتياز پيشنهاد كنند و گاهي اوقات نيز روشي برعكس انجام مي‌دهند. سرانجام گروه داوران از كشور ميزبان با راهنمايان بر سر امتياز به توافق رسيده و امتياز در كتاب رسمي امتيازها ثبت و توسط هر دو گروه امضا مي‌شود.
«المپياد جهاني رياضيات»
(International Mathmatical Olympic) (IMO) يك مسابقه‌ي فردي بوده و گروهي محسوب نمي‌شود.
متأسفانه بعضي از كشورها از جمع كردن امتيازهاي دانش‌اموزان، براي اعلام رتبه‌ي كشور خود استفاده مي‌كنند. به‌عنوان مثال اگر كسي به شما بگويد تيم كانادا از بين 48 تيم، مقام يازدهم را آورده است آن خبر كاملاً غيررسمي است. مدال‌ها تقريباً به نيمي از دانش‌اموزان شركت كننده اهدا مي‌شود. طلا، نقره و برنز به‌ترتيب به‌نسبت 1،2،3 اهدا مي‌گردد. بدين‌ترتيب مدال طلا، نقره و برنز به‌ترتيب به يك‌ششم، يك‌سوم و يك‌دوم دانش‌اموزان تعلق مي‌گيرد. در آزمون اخير المپياد جهاني رياضي، براي تشويق بيش‌تر دانش‌اموزان و تشويق آنان به «حل كامل» مسائل، به هر دانش‌اموزي كه مي‌توانست امتياز كامل حداقل يك سؤال را بگيرد، «گواهي‌نامه‌ي شايستگي» (Certificate of Honourable Mention) اهدا شد.
دانش‌اموزان در حدود 9 روز در محل برگزاري المپياد جهاني رياضيات هستند. آنها عموماً در روز چهارم و پنجم در مسابقه شركت مي‌كنند؛ تاوقتي‌كه تصحيح اوراق طول مي‌كشد (حدود سه روز) در برنامه‌هاي فرهنگي و تفريحي - كه توسط كشور ميزبان تدارك ديده شده است - شركت مي‌كنند. به‌عنوان مثال دانش‌اموزان در المپياد اخير به فعاليت‌هاي ذيل پرداختند:
- بازي‌هاي فردي و گروهي مثل: فوتبال، بسكتبال، واليبال، تنيس، تنيس روي ميز، بيس‌بال، بازي‌هاي كامپيوتري، بدن‌سازي و ... - شركت در مراسم جشن تولد يكديگر - شركت دسته‌جمعي در برنامه‌هاي نمايش فيلم - بازديد از پارك ملي «تريگلاو» (Triglav) - بازديد از شهر «لوبلانا» (Ljubljana) پايتخت و بزرگ‌ترين شهر اسلوني - بازديد از منطقه‌ي باستاني «كارنيولا‌ي شمالي» (Upper Carniola) (Gorenjska)
بنابر سنت، المپياد جهاني رياضيات با دو رويداد خاتمه مي‌يابد:
- مراسم اهداي مدال‌ها به دانش‌اموزان - جشن اختتاميه. مراسم اهداي مدال‌ها، يك جشن رسمي و در عين حال شاد و پرنشاط است. در اين مراسم، بهترين دانش‌اموزان مدال‌هاي خود را با تشويق حضار دريافت مي‌كنند و اين مراسم توسط رسانه‌هاي مهم گروهي پوشش داده مي‌شود.
لازم به‌ذكر است كشورهاي مختلف، روش‌هاي متفاوتي را براي انتخاب و آماده‌سازي دانش‌اموزان براي المپياد جهاني رياضيات دارند. به‌عنوان مثال، گروه اعزامي از كانادا دوازده هفته قبل از مسابقه در برنامه‌ي آماده‌سازي حاضر مي‌شود. بدين‌ترتيب مي‌توانند با روشي آسوده مهارت‌هاي‌اشان را در حل مسأله به‌كار گيرند.
بعد از اين‌كه فهرست اعضاي تيم‌هاي المپياد در اواسط ارديبهشت (اوايل ماه مي ميلادي) نهايي شدند افراد انتخاب‌شده بايد خود را براي سفر آماده كنند. به آنها حداقل به دو روش كمك مي‌شود: - تدارك سمينار براي قدرداني از اين دانش‌اموزان - سميناري تدارك ديده مي‌شود و حداقل يكي از راهنماهاي‌اشان در سفر به المپياد جهاني در اين مراسم حضور مي‌يابند. سپس دو هفته قبل از سفر به المپياد جهاني رياضيات، اعضاي تيم همه‌ي راهنماها را در يك «سمينار آموزشي» ديگر ملاقات مي‌كنند. در اين سمينار، دانش‌اموزان توانايي خود را به‌وسيله‌ي مرور عنوان‌هايي كه معمولاً از آنها در المپياد جهاني رياضيات سؤال مي‌آيد توسعه مي‌دهند.
هم‌چنين آنها در يك المپياد شبيه‌سازي شده به المپياد اصلي به‌مدت چهار ساعت و نيم، به سؤال‌هاي تدارك ديده شده پاسخ مي‌دهند تا تجربه و استقامت‌اشان افزايش يابد. «سمينار آموزشي» هم‌چنين باعث ساختن روحيه‌ي تيمي و يك فضاي دوستانه‌ي همكاري بين دانش‌اموزان مي‌شود. بعد از همه‌ي اين‌ها، دانش‌اموزان نماينده‌ي كشورشان مي‌شوند.
اولين المپياد جهاني رياضي در سال 1338 (1959 ميلادي) در روماني برگزار شد. در ابتدا اين مسابقه تنها براي گروهي از كشورهاي بلوك شرق در نظر گرفته شده بود اما پس از آن، فهرست شركت‌كنندگان به بيش‌تر از 80 كشور از تمام دنيا رسيد. مكان مسابقه‌ها هرساله تغيير كرده و فنلاند، هندوستان، كوبا، آرژانتين و بلغارستان كشورهاي برگزاركننده‌ي دوره‌هاي قبلي بوده‌اند. مسابقه‌ها به‌غير از سال 1359 (1980ميلادي) هرساله برگزار شده است (جدول 1). جدول 1- كشورهاي ميزبان المپياد جهاني رياضي. | سال برگزاري | شهر، كشور | 1959 | بخارست، روماني | 1960 | سينايا، روماني | 1961 | ويبرون، مجارستان | 1962 | بودويس، چكسلواكي | 1963 | «وارسا» و «وكلاو»، لهستان | 1964 | مسكو، اتحاد جماهير شوروي | 1965 | برلين، آلمان شرقي | 1966 | صوفيه، بلغارستان | 1967 | ستينجي، يوگسلاوي | 1968 | مسكو، اتحاد جماهير شوروي | 1969 | بخارست، روماني | 1970 | قزتلي، مجارستان | 1971 | زيلينا، چكسلواكي | 1972 | تورون، لهستان | 1973 | مسكو، اتحاد جماهير شوروي | 1974 | «ارفورت» و «برلين شرقي»، آلمان شرقي | 1975 | «بورگاس» و «صوفيه»، بلغارستان | 1976 | لينز، اتريش | 1977 | بلگراد، يوگسلاوي | 1978 | بخارست، روماني | 1979 | لندن، انگلستان | 1980 | برگزار نشد | 1981 | واشنگتن، ايالات متحده‌ي آمريكا | 1982 | بوداپست، مجارستان | 1983 | پاريس، فرانسه | 1984 | پراگ، چكسلواكي | 1985 | ژوتسا، فنلاند | 1986 | وارسا، لهستان | 1987 | هاوانا، كوبا | 1988 | «سيدني» و «كانبرا»، استراليا | 1989 | برونسويك، جمهوري فدرال آلمان | 1990 | پكن، چين | 1991 | سيگتونا، سوئد | 1992 | مسكو، روسيه | 1993 | استانبول، تركيه | 1994 | هنگ كنك | 1995 | تورنتو، كانادا | 1996 | بمبئي، هند | 1997 | ماردل پلاتا، آرژانتين | 1998 | تايپه، تايوان | 1999 | بخارست، روماني | 2000 | تائه جون، كره‌ي جنوبي | 2001 | واشنگتن، ايالت متحده‌ي آمريكا | 2002 | گلاسكو، انگلستان | 2003 | توكيو، ژاپن | 2004 | آتن، يونان | 2005 | مريدا، مكزيك | 2006 | لوبلانا، اسلواني |
در اولين المپياد، هر كشور مجاز به داشتن حداكثر هشت شركت‌كننده بود. در سال 1361 (1982ميلادي) اين تعداد به چهار نفر كاهش يافت اما در سال 1362(1983ميلادي) به شش نفر افزايش يافت كه هنوز هم اين تعداد پابرجاست. سن شركت‌كنندگان نبايد بيش‌تر از 20 بوده و نبايد در دوره‌هاي آموزشي پس از دبيرستان شركت كرده باشند. هيچ محدوديتي براي تعداد دفعه‌هاي شركت در المپياد براي دانش‌اموزان وجود ندارد مشروط بر اين‌كه ساير شرايط اعم از: سن و آموزش‌هاي پس از دبيرستاني رعايت شده باشد.
اين مسابقه به اين جوانان، فرصتي مي‌دهد تا شجاعت خودشان را در رياضي نشان دهند اما مسابقه‌ي اصلي فقط شامل دو روز از دو هفته حضور در كشور ميزبان است.
زمان زياد مابقي، صرف حضور در مراسم اجتماعي و گردش در كشور ميزبان مي‌شود. براي خيلي از شركت‌كنندگان، دوستان و خاطرات از امتيازها و مدال‌ها باارزش‌تر است.
اين يك تجربه‌اي است كه كمك نمي‌كند ولي در عين حال در بيش‌تر دانش‌اموزان اين انگيزه را ايجاد مي‌كند كه در حوزه‌اي كه در برنامه‌هاي تفريحي به‌طور اعجاب‌اوري موفقيت كسب كردند فعاليت خود را در آينده ادامه دهند. |