اخترشناسان [1] ستارهی BO (در صورت فلکی میکروسکوپ) را در دوشب متوالی در مهر 1385 (اکتبر 2006) بهطور همزمان با طیفسنج UVES در آرایهی تلسکوپهای VLT و نیز ماهوارهی پرتو ایکس «XMM- نیوتن» رصد کردند. بهگزارش ساینس دیلی، اخترشناسان با استفاده از روشی بهنام «تصویر برداری دوپلری» [1] تصاویر سطح ستاره را شبیهسازی کردند.
در این تصویر لکههای خورشیدی متعددی دیده شد که برخی از آنها نزدیک به قطب مرئی بودند. معمولا لکهها در عرضهای میانی ستاره باید حضور داشته باشند.
| تصویر گرفته شده از ستارهی BO (در صورت فلکی میکروسکوپ) که با استفاده از اثر دوپلری نقشهبرداری شده است. لکهها را به رنگهای سیاه (100 درصد)، قهوهای (67 درصد) و نارنجی روشن و تاریک (37 درصد) میتوانید ببینید. چند لکهی نزدیک قطب دیده میشوند. این لکهها بهصورت نامتقارنی در بخشهای میانی نیز وجود دارند. دایرهی آبی شرارهای را نشان میدهد که در مهر 1385 مشاهده شد. خطوطی که روی این کره هستند نشاندهندهی طول و عرض جغرافیایی هستند. بهطوری که هر گام یا قطاع، 30 درجه را نشان میدهد |
«اوو ولتر» (Uwe Wolter) نویسندهی مقالهی مرتبط با این کشف میگوید: تصویری که از اسپیدی میک (Speedy Mic) گرفته شده دستاورد بزرگی است که ما را قادر میسازد تا برای اولین بار محل دقیق منبع شراره و اطراف آن را دقیقا مشخص کنیم.
رصدهای پرتو ایکس شرارههای متعددی را نشان میدهد که انرژی عظیمی را بهطور ناگهانی آزاد میکند. اخترشناسان منبع یکی از آنها را بر سطح ستاره را دقیقا شناسایی کردهاند. با گذشت 4 ساعت، شراره صد برابر پر انرژیتر از بزرگترین شرارههای خورشیدی و بسیار بزرگتر از حلقههای زبانهها در تاج خورشید شد. بهگفتهی تیم تحقیقاتی مزبور، یافتهی شگفتانگیز محل دقیق شراره بود. بدینترتیب در مقایسه با خورشید، محل رصد شدهی شراره نسبت به محل لکهها بستگی نداشت [4] .
«اسپیدی مک» یک ستارهی خیلی جوان با عمری حدود 30 میلیون سال است که 150 برابر از سن خورشید کمتر است.
«ولتر» میگوید: «مطالعهی بر روی «اسپیدی مک» مانند مشاهدهی خورشید در اوان طفولیتش است. این مطالعهها همچنین ممکن است به فهم فورانهایی کمک کند که موجب ویرانی وسایل ارتباطی و مخابراتی و خطوط توزیع برق میشوند».
توضیح
[1] گروه تحقیقاتی مذکور شامل اعضای ذیل هستند:
| - «ا. ولتر، جی. روبراد» (U. Wolter, J. Robrade) از رصدخانهی هامبورگ آلمان | | - «جی. اشمیت» (J. Schmitt) از رصدخانهی هامبورگ آلمان | | - «جی. نس» (J. Ness) از دانشگاه ایالتی آریزونا، امریکا |
[2] BO میکروسکوپ (BO Microscopii) [یا «بی ا میک» (BO Mic) یا «اسپیدی میک» (Speedy Mic)] ستارهی جوانی است با جرمی حدود 90 درصد جرم خورشید.
در 150 سال نوری از ما و در صورت فلکی «میکروسکوپ» قرار دارد. نام «اسپیدی میک» را بهدلیل سرعت چرخش بالایی که دارد بهخود گرفته است: هر 9 ساعت یکبار دور خود میچرخد. بنابراین 66 بار سریعتر از خورشید به دور خود میچرخد. در نتیجه میدانهای مغناطیسی بسیار قویتر از خورشید دارد. [3] «اسپیدی میک» ستارهای است کوچکتر از خورشید و در حدود ده برابر دورتر از خورشید نسبت به زمین است. تلاش برای رصد این لکهها بر سطح ستاره مانند همان عکسی است که جای پای «نیل آرمستارنگ» (Neil Armstrong) را روی سطح ماه نشان میدهد؛ به همان وضوح و با همان جزویات.
این امر حتی با بزرگترین تلسکوپهای کنونی هم امکانپذیر نیست. برای این کار نیاز به تلسکوپی با آینهای بهاندازهی 400 کیلومتر داریم!!
اخترشناسان از تکنیکهای تصویربرداری غیرمستقیم مانند «تصویربرداری دوپلری» (Doppler imaging) برای رسیدن به ابن مهم استفاده میکنند.
در این نوع تصویربرداری طیف در حال تغییر ستاره - که علت آن چرخش ستاره است - بررسی میشود. در این حالت اخترشناسان 142 طیف ستاره را با طیفسنج UVES در VLT بهدست آوردند. [4] لکههای خورشیدی مناطقی سردتر از بقیه نقاط سطح ستاره هستند . ولی فقط نسبت به بقیه سطح یک ستاره! زیرا حدود 4900 کلوین دمای این مناطق است. در همین مناطق است که به دلیل فعالیتهای خورشیدی میدان مغناطیسی قویتر میشود. |