با تلاش متخصصان مرکز تحقیقات هسته‌یی سازمان انرژی اتمی ایران، سیستم هسته‌یی PIG مبتنی بر رادیوایزوتوپ برم82 با قابلیت تعیین نشتی در خطوط لوله‌های انتقال نفت و گاز در کشور طراحی و ساخته شد .

دکتر حسن رحیمی، سرپرست گروه کاربرد رادیو ایزوتوپ‌ها در صنایع مرکز تحقیقات هسته‌یی سازمان انرژی اتمی ایران و مجری این طرح در گفت و گو با خبرنگار «پژوهشی» خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، اظهار کرد: شرکت‌ ملی نفت دارای حدود 12 هزار کیلومتر خط لوله انتقال نفت می‌باشد که تقریبا 40 سال از عمر آنها می‌گذرد که برخی از مناطق نمکزار و یا مسیر رودخانه عبور کرده و منجر به نازک شدن دیواره‌ لوله‌ها شده است، همچنین فشار بالای نفت و گازوئیل در داخل لوله سبب صدمه دیدن و یا پارگی قسمت‌هایی از لوله می‌شود.

وی افزود: در صورت بروز این مشکل هزاران لیتر ماده نفتی هدر می‌رود که با استفاده از این سیستم خطوط لوله‌ها نفت در قطرهای مختلف نشت یابی می‌شوند و محل دقیق آن به شرکت نفت اطلاع داده می‌شود.

وی با اشاره به آزمایش عملی این سیستم بر روی هفت تا هشت خط لوله اظهار کرد: آخرین آزمایش روی خط لوله 14 اینچ به طول 117 کیلومتر در مسیر رفسنجان ـ‌ کرمان انجام شد که دو مورد نشتی و محل دقیق آنها شناسایی شد؛ همچنین در حال حاضر روی خط 16 اینچ به طول 146 کیلومتر از مسیر نایین به اصفهان در حال فعالیت هستیم که نتایج حاصل طی ده روز آینده مشخص می‌شود.

وی در بیان قسمت‌های مختلف این سیستم به ایسنا گفت: این سیستم از یک‌سری قطعات الکترونیکی و مکانیکی، یک باتری و یک دتکتور تشکیل شده که طول آن حدود 120 سانتی‌متر بوده و قطر آن با توجه به قطر خطوط لوله‌ها به وسیله هدایت کننده‌های لاستیکی تغییر می‌کند.

دکتر رحیمی در خصوص نحوه عملکرد سیستم PIG اظهار کرد: در ابتدای مسیر خط، دستگاه داخل لوله قرار گرفته و با فشار حدود پنج کیلومتر در ساعت (سرعت ماده نفتی درون لوله) تا مقصد حرکت کرده و در این مرحله تنها، به شناسایی خط لوله می‌پردازد.

در مرحله بعد ماده رادیو اکتیو برم - 82 پس از تزریق داخل خط لوله حرکت کرده و هر جا که کوچکترین نشتی وجود داشته باشد، به خارج از لوله نفوذ کرده و دور لوله را آلوده به مواد رادیو اکتیو می کند.

وی افزود: در مرحله بعد دوباره سیستم به داخل لوله فرستاده شده و در محل‌هایی که ماده به خارج از لوله نفوذ کند، دتکتور محل دقیق آن را شناسایی می‌کند و با توجه به این که فشار داخل خط لوله انتقال نفت بسیار بالا است (حدود 800 PSI ) بنابراین یک نشت به اندازه سر سوزن حدود 50 متر نفت را به شکل فواره، فوران می‌دهد.

سرپرست گروه کاربرد رادیو ایزوتوپ‌ها در صنایع مرکز تحقیقات هسته‌یی سازمان انرژی اتمی در ادامه یاد آور شد: این سیستم دوجداره بوده و از ورود نفت به داخل قطعات جلوگیری می‌کند ضمن آن که انجام هر آزمایش حدود 30 ساعت به طول انجامیده و اطلاعات کسب شده در قسمت ماکرو کامپیوتر سیستم ضبط می‌شود.

وی با اشاره به این که از روش‌های دیگری نظیر ارسال فرکانس‌های اولتراسونیک در زمینه نشت یابی خطوط لوله‌های انتقال نفت استفاده می‌شود، در بیان مزیت این طرح به ایسنا گفت: این روش از نظر دقت و حساسیت بسیار بالا بوده و حدود 2 تا 3 متر را نیز نشان می‌دهد، ضمن آن که هیچ گونه نیازی به قطع جریان نفت درون لوله‌ها نمی‌باشد.

وی در پایان با اشاره به این که در هر آزمایش به طور متوسط حدود 500 میلی کوری ماده اکتیویته به داخل لوله تزریق می‌شود، در خصوص امکان آلودگی محیط زیست، گفت: نیمه عمر ماده برم ــ 82 ، 36 ساعت است و پس از گذشت سه یا چهار نیمه عمر آن، زمینه طبیعی یافته و امکان استفاده از نفت برداشت شده از این لوله‌ها در پالایشگاه فراهم می‌شود و در این زمان، امکان هر گونه آلودگی محیط زیست به مواد رادیو اکتیو از بین می‌رود.