کوسه‌های گرینلند صدها سال عمر می‌کنند.
کوسه‌ی گرینلند بیش از 5 متر طول دارد و یکی از بزرگترین گونه‌های کوسه در کره‌ی زمین است. اما دانشمندان نسبتاً دیر توانستند آن را بررسی کرده و بشناسند. سال‌هاست که نوع زندگی و بیولوژی کوسه‌های گرینلند برای زیست‌شناسان تبدیل به رازی شده بود. با این وجود زیست‌شناسان دریا در دانشگاه کپنهاگ موفق شدند با روش‌هایی این جاندار را بررسی کنند. آن‌ها دریافته‌اند که حداقل عمر کوسه‌ی گرینلند 272 سال است. به این ترتیب کوسه‌ی گرینلند طولانی‌ترین عمر را در میان تمامی حیوانات مهره‌دار شناخته شده دارد.
بیش از 50 سال قبل زیست‌شناس و محقق شیلات دانمارکی، پل مارینوس هانسن (Paul Marinus Hansen) گزارش داد که کوسه‌های گرینلند در طول چندین سال تنها چند سانتیمتر رشد می‌کنند. از آن زمان به بعد، محققان تنها توانسته‌اند بر اساس حدس و گمان درباره‌ی طول عمر این حیوان اظهار نظر کنند. اما روش‌های آنان راه به جایی نبرد، زیرا نمی‌توان عمر کوسه را مانند عمر ماهی‌ها با روش‌های سنتی تخمین زد.
عمرسنجی کربن-14 در چشم‌های کوسه:
یک گروه بین‌المللی از محققان با هدایت و همکاری زیست‌شناسان دریا از دانشکده‌ی زیست‌شناسی دانشگاه کپنهاگ (University of Copenhagen)، یکی از اسرار مبهم کوسه‌های گرینلند را آشکار کردند. آن‌ها با استفاده از قدمت‌سنجی کربن-14 روشی را برای تخمین طول عمر این گونه‌ی جانوری تعریف کردند. کلید این مسئله در چشم‌های کوسه‌ها بود که سرنخ اصلی طول عمر آن‌ها را در خود پنهان کرده بود. نتایج جالب توجه کار پژوهشگران در ژورنال آمریکن ساینتیفیک منتشر شده است.
ژولیوس نیلسن (Julius Nielsen)، دانشجوی دوره‌ی دکترای دانشگاه کپنهاگ و نویسنده‌ی اصلی مقاله‌ی مذکور است. او این پروژه را با همکاری مؤسسه‌ی منابع طبیعی گرینلند (Greenland Institute of Natural Resources)، دانشگاه آرکتیک نروژ (Arctic University of Norway) و دانشگاه آرهوس (Aarhus University) همین کشور اجرا کرده است.
نیلسن می‌گوید: «ما کوسه را با استفاده از کربن-14 و چشم‌های این جانور عمرسنجی کردیم. عدسی چشمان کوسه‌نیز مانند سایر مهره‌داران، نوعی بافت ویژه دارد که در سوخت و ساز بدن شرکت نمی‌کند. به همین دلیل مرکز چشم کوسه از زمان تولد تا پایان عمرش ترکیبی دست‌نخورده دارد. بررسی ترکیب شیمیایی این ناحیه از چشم کوسه به ما کمک کرد تا سن این جانور آبزی را بیابیم. محققان از مدت‌ها قبل، روش عمرسنجی با کربن رادیواکتیو را می‌شناسند. ما با اعمال تغییراتی در این روش و به کارگیری آن به عدد بسیار عجیب و جالب چندصد سال برای سن کوسه‌ها رسیدیم.»
روش‌های باستان‌شناسی استفاده شده برای تعیین سن کوسه‌ها:
تعیین سن با استفاده از عدسی چشم تا کنون برای وال‌ها به کار گرفته شده است. اما این نخستین بار است که از روش عمرسنجی با کربن-۱۴ رادیواکتیو برای سنجش سن کوسه‌ها استفاده می‌شود. روش تعیین قدمت با استفاده از کربن-۱۴ یکی از روش‌های مرسوم در حوزه‌ی باستان‌شناسی است. اما با توجه به اینکه عمر کوسه‌ها زیاد و از مرتبه‌ی چند صد سال است، می‌توان از این عنصر برای تعیین سن آن‌ها استفاده کرد.
ژولیوس نیلسن می‌گوید: «این مطالعه نقطه‌ی عطفی برای تعریف طرح‌هایی است که بتوان با آن‌ها کوسه‌ها را به شکلی پایدار مدیریت کرد. کوسه‌ی گرینلند بزرگترین کوسه‌ی گوشتخوار درسیاره‌ی زمین است و متأسفانه اغلب نقش مهمی که به عنوان یک درنده در اکوسیستم نواحی قطبی شمالی دارد نادیده گرفته می‌شود. بسیاری از این کوسه‌ها به طور تصادفی شکار می‌شوند و به این ترتیب از تعدادشان کاسته می‌شود. امیدوارم نتایج تحقیقات ما بتواند در آینده منجر به تمرکز بیشتر بر کوسه‌های گرینلند شود.»
این پژوهش نمونه‌ی خوبی از همکاری میان‌رشته‌ای را نشان داده است. محققان دانشگاه آرهوس در زمینه‌ی تحلیل نتایج عمرسنجی کربن-۱۴ در پروژه همکاری داشته‌اند. استفاده از صلاحیت‌ها و قابلیت‌هایی که در رشته‌های مختلف وجود دارد منجر به هم‌افزایی حوزه‌های مختلف و پیشرفت تحقیقات می‌شود. در این پروژه تعامل نزدیکی میان فیزیک اتمسفر، بیولوژی شیلات و تحلیل قدمت‌سنجی باستان‌شناسی وجود داشت.
>جسپر اولسن (Jesper Olsen) از دانشگاه آرهوس می‌گوید: «مطالعه بر روی عمر کوسه‌های گرینلند مرهون همکاری نزدیک میان دانشگاه کپنهاگ، زیست‌شناسان مؤسسه‌ی منابع طبیعی گرینلند که اطلاعات جامعی درباره‌ی کوسه داشتند و متخصصان عمرسنجی کربن-۱۴ دانشگاه آرهوس است.»
تعیین عمر کوسه‌های گرینلند بخشی از یک پروژه‌ی دکترا است که قرار است به مدت سه سال اطلاعاتی درباره‌ی این آبزیان بزرگ به دست آورد. کوسه‌های نمونه‌ی بررسی شده در این پژوهش به طور تصادفی انتخاب و بررسی شده‌اند. سایر مراکزی که در پروژه‌ی تعیین عمر کوسه‌های گرینلند دخیل بوده‌اند عبارتند از: آکواریم ملی دانمارک (National Aquarium Denmark)، دانشگاه آکسفورد (Oxford University)، دانشگاه ایندیانا (Indiana University) و مؤسسه‌ی علوم دریایی ویرجینیا (Virginia Institute of Marine Science).
منبع:
منابع مفید: