زنگتفریح شماره ۱۵۰
زیستتابی (Bioluminescence) یک پدیدهی طبیعی است که در تعدادی از موجودات زنده مشاهده میشود. نمونهی بارز آن کرمهای شبتاب هستند، و همچنین تعدادی از موجودات ساکن دریا و تعدادی از باکتریها. این پدیده در چند نوع قارچ مختلف نیز مشاهده شده است. این قارچها در تمام مدت شبانهروز نور سبزرنگی از خود متصاعد میکنند که در تاریکی شب و در طول روز در اتاق تاریک مشاهده میشود؛ اما این نور در روشنایی روز قابل مشاهده نیست. تا کنون ۷۱ گونه قارچ زیستتاب کشف شده است که اکثر آنها متعلق به جنس مایسنا (Mycena) هستند.
زیستتابی بر خلاف تابناکی ساختهی بشر با وجود نور ایجاد نمیشود. نحوهی ایجاد آن یک مسیر بیوشیمیایی است که باعث به وجود آمدن این نور سبزرنگ میشود. دلیل وجود این نور و جزییات چگونگی ایجاد آن هنوز مشخص نیست، اما بهطور کلی مسیر بیوشیمیایی زیستتابی مشابه مسیر آن در باکتریهای زیستتاب و سایر جانداران زیستتاب است. در اثر واکنش لوسیفرینلوسیفراز (luciferin-luciferase) و در حضور آب و اکسیژن نور ایجاد میشود.
بعضی از دانشمندان بر این باورند که ممکن است یکی از فواید زیستتابی در قارچها جذب جانوارن شبزی به سمت قارچ باشد، که این جانوران میتوانند به جابهجایی هاگهای قارچ کمک کنند؛ به خصوص در قسمتهای انبوهتر جنگل که جابهجایی هاگها توسط باد بهسختی انجام میشود. در بعضی از قارچها نیز تابناکی ممکن است به جذب کردن شکارچیهایی کمک کند که حشرات مضر برای قارچ را شکار میکنند.