زنگتفریح شماره 147
|
طريقه هولمگون
در اين روش سه دسته پارچه رنگين به شرح زير انتخاب مي کنيم:
1- رنگهاي سبز و کم رنگ و گلي روشن و قرمز تيره
2- رنگهاي زرد، خاکستري و قهوه اي و ارغواني
3- رنگهاي مختلف که درجات متفاوتي از رنگها را از حيث کم رنگي و پرنگي داشته باشد.
|
الف) به شخص مورد آزمايش يک نمونه از رنگ سبز کم رنگ و يک دسته پارچه با رنگهاي مختلف ميدهيم تا از بين آنها رنگهاي شبيه رنگ سبز را جدا کند. اگر فقط رنگ سبز را جدا کرد حس ديد رنگ او کامل است و اگر علاوه بر سبز رنگهاي ديگري مثل خاکستري، قهوه اي و زرد را نيز جدا کرد قرمز کور يا سبز کور است.
ب) نمونهاي از رنگهاي ارغواني به او ميدهيم اگر رنگ آبي و بنفش را هم از دستة پارچههاي رنگارنگ بيرون آورد نقص ديد رنگ قرمز دارد و اگر رنگهاي سبز يا خاکستري را نيز بيرون آورد نقص ديد رنگ سبز دارد.
ج) حال يک نمونه قرمز رنگ به او ميدهيم. اگر نقص ديد قرمز داشته باشد آن را با سبز زيتوني يا بلوطي پر رنگ اشتباه خواهد کرد و اگر نقص ديد سبز داشته باشد رنگهاي سبز و زرد و بلوطي کم رنگ را بيرون خواهد آورد.
شخصي که حس تمام رنگهاي او خراب باشد رنگهاي مختلف ولي با يک غلظت را در يک رديف ميگذارد.
طريقه ايشي هارا
اين تست به وسيلة نقشهايي انجام ميشود که روي صفحات مقوايي طرح شده و به شکل کتابي در آمدهاند. با اين تست ميتوان به طور سريع و نسبتاً دقيق نقايص ديد رنگها را تشخيص داد.
تقسيم بندي نقص ديد رنگها
تقسيم بندي نقص ديد رنگها براي اولين بار توسط فون کريز به ترتيب زير پيشنهاد شده است:
Von Kries
|
|
|
1 – Trichromatos
|
a- protanomalia
b- Deuteranomalia
c – Tritenomalia
|
|
2 – Dichromates
|
a – Protonepia
b – Deuteranopia
c – Tritanopia
|
|
3 - Monochromates
|
|
|
اشخاص طبيعي و تريکورماتهاي غير طبيعي هر دو به سه رنگ اصلي براي ترکيب و ديد تمام انواع رنگهاي طيف نياز مندند ولي افراد غير طبيعي (تريکروماتها) سه رنگ اصلي را به نسبتهايي به کار ميبرند که از آنچه توسط افراد سالمند کاربرده ميشود متفاوت است. افراد مبتلا به پروتانومالي به رنگ قرمز حساسيت کمتري دارند و درنتيجه براي ترکيب و تلفيق رنگها، رنگ قرمز را بيشتر از معمول به کار ميبرند. از طرف ديگر افراد مبتلا به ديوترآنومالي براي ترکيب و ايجاد رنگها نسبت به افراد طبيعي احتياج بيشتري به رنگ سبز دارند.
افراد مبتلا به پروتانوپي (ديکرومات) به رنگ قرمز حساس نيستند و طيف را منحصراً آبي و سبز مي بينند. افراد مبتلا به ديوترآنوپي به رنگ سبز حساس نبوده و طيف را به رنگ قرمز و آبي ميبينند. عدم حساسيت به رنگ آبي (تري تانوپيا) نادر است.
مونوکروماتها يعني کساني که فقط قادر به ديدن يک رنگ هستند بسيار نادرند.
اکثر موارد نقص مادرزادي ديد رنگها مربوط به رنگصهاي قرمز و سبز است که به دو نوع تقسيم مي شود:
الف ) Protan که ممکن است کامل Protanopia يا ناقص Protanomalia باشد.
ب) Deutan ممکن است کامل Deuteranopia يا ناقص Denterano malia باشد.
اکنون به شرح هر يک از اين نقائص ميپردازيم.
Protanopia – در اين اشخاص در مقايسه با افراد طبيعي، قسمت آخر طيف ديده نميشود. اشخاص طبيعي تمام طيف را ميبينند در حالي که اين اشخاص قسمت آخر طيف را نميبينند. آن قسمت از طيف که به چشم اشخاص طبيعي آبي مايل به سبز ديده ميشود اشخاص مبتلا به پروتانوپيا همان قسمت را به رنگ خاکستري ميبينند. تمامي طيف قابل رويت از نظر اشخاص مبتلا به پروتانوپيا از دو منطقه تشکيل ميشود که توسط همين قسمت خاکستري از هم جدا ميشوند. هر يک از اين دو منطقه به نظر شخص مبتلا به پروتانوپيا يک سيستم رنگي است که درخشندگي و غلظت رنگهاي آن با طرف ديگر فرق دارد.
Deuteranopia – در يک نوع نقص ديد رنگي بر عکس پروتانوپيا قسمت قابل رويت طيف کوتاه نشدهاست. آن قسمت از طيف که به نظر شخص طبيعي سبز ميآيد در چشم شخص مبتلا به ديوترانوپيا به رنگ خاکستري ديده ميشود و قسمت قابل رويت طيف به وسيلة اين منطقة خاکستري به دو منطقة مشخص تقسيم شدهاست.
در پروتانوماليا و ديوترانوماليا هيچ قسمتي از طيف خاکستري به نظر نميرسد ولي آن قسمت از طيف که در اشخاص مبتلا به پروتانوپيا و ديوترانوپيا خاکستري ديده ميشود در اين اشخاص متمايل به خاکستري ولي غير مشخص است. در اين سري از آزمايشها از اين اختلافات براي تشخيص استفاده شدهاست.
نقص ديد رنگي مادرزادي نادر است و گاهي هم به طور کلي تمام رنگها بخوبي مشخص نيستند و اينها کساني هستند که نسبت به تمام رنگها ضعف ديد دارند و اگر رنگ کاملاً واضح و مشخص نباشد نميتوانند درک کنند. بايد توجه داشت که اين اشخاص بجز کمبود حساسيت نسبت به رنگها هيچ نوع اختلال ديگري در ديد يا ساير فعاليتهاي چشم ندارند.
کتاب ايشي هارا وسيلهاي است که به آساني ميتوان بين اين اشخاص و اشخاصي که نقص يا فقدان ديد رنگ سبز و قرمز دارند تشخيص داد.
گروه بسيار نادر ديگري هستند که دچار کوري کامل رنگها هستند و اين اشخاص هيچ رنگي را از رنگ ديگر تميز نمي دهند. معمولاً اين اختلال با عيب مرکز بينايي و فوتوفوبي و نيستاگموس همراه است.
ناتواني درک رنگ آبي و زرد اگر کامل باشد تريتانوپيا Tritanopia و اگر ناقص باشد Tritanomalia ناميده ميشود که بسيار نادر است و صفحات اين کتاب براي تشخيص اين اشخاص درست نشدهاست.
چگونه اين تستها را به کار ميبرند
صفحات نقاشي شدة کتاب ايشي ها را بايد در اطاقي که با نور روز يعني نور طبيعي روشن شده است مورد استفاده قرار داد. اگر نور مستقيم خورشيد يا چراغ برق روي اين صفحات بيافتد ممکن است در نتايج آزمايش اختلالي بر اثر تداخل رنگها ايجاد کند. در مورد استفاده از چراغ الکتريکي بايد نور آن طوري باشد که شباهت به نور طبيعي داشته باشد. فاصله صفحات کتاب از شخص مورد آزمايش بايد در حدود 70 سانتيمتر باشد و صفحه بايد طوري قرار داده شود که سطح آن با خط ديد زاوية 10 درجه بسازد. هر صفحه داراي شمارة مخصوصي است که در روي آن ثبت شدهاست.
شخص مورد آزمايش ابتدا ارقامي را که در صفحات 1 تا 17 وجود دارد ميخواند. شخص بايد جواب هر صفحه را در کمتر از سه ثانيه بدهد. اگر شخص سواد نداشته باشد و نتواند اين صفحات را بخواند از صفحات 18 تا 24 استفاده ميکنيم. در اين قسمت شخص مورد آزمايش بايد به وسيلة قلم موئي خطوط مارپيچي موجود بين دو علامت ضربدر روي صفحه را دنبال کند و اين عمل بايد در مدت 10 ثانيه تمام شود.