تمام ماهیها خونسرد هستند. تا چندی پیش این عبارت درست بود.
اما به تازگی دانشمندان اعلام کردند که اولین ماهی خونگرم جهان به نام Opah را کشف کردهاند. این کشف باعث شد تجدید نظری در برخی از مفاهیم اساسی بیولوژیکی که همهی ما در مدرسه آموختهایم انجام شود.
Opah یا ماهماهی نوعی ماهی پر جنب و جوش و درنده است که در آبهای سرد و تاریک در حدود هزار فوت زیر سطح اقیانوس شکار میکند. اگرچه آنها به صورت تجاری صید نمیشوند، اغلب به طور تصادفی در تورهای ماهیگیری گرفتار میشوند. ماهیگیران اهل هاوایی صید این ماهی را نشانهی خوششانسی میدانند.
این ماهیها مدتهاست که مورد توجه دانشمندان بوده است چرا که شکارچیان چابک و زیرکی در آبهای عمیق هستند، برخلاف بقیهی ماهیان درنده که در این عمق به آهستگی حرکت میکنند و به جای رفتن به دنبال شکار منتظر میمانند تا طعمه به سمت آنها بیاید. زمانی که Nicholas Wegner محقق مرکز National Oceanic and Atmospheric Administration بررسیهای بیشتری بر روی این ماهی انجام داد، اطلاعات عجیبتری کشف شد.
تمام آبششهای ماهیها دارای دو نوع رگ هستند: یک دسته از رگها مسئول حمل خون کهنه از بدن برای اکسیژندار شدن هستند. دستهی دوم در مقابل، وظیفهی حمل خون اکسیژندار به داخل بدن را دارد. اما در ماهی Opah خونی که به داخل آبشش میرود گرم است. این ماهیها حرارت را از طریق حرکت دادن سریع بالههای خود برای شنا تولید میکنند. این کار همچنین باعث سریعتر شدن سوخت و ساز بدن آنها میشود.
وگنر متوجه شد عروقی که خونِ گرم را از داخل بدن خارج میکنند به دور رگهای حامل خون سرد و اکسیژن دار پیچیده شده-اند. این ساختار منحصر به فرد باعث میشود دمای خون تازه و اکسیژندار قبل از ورود به اندامها و ماهیچهها افزایش پیدا کند. مشابه این فرآیند تبادل حرارت اما برعکس آن در رادیاتور اتومبیلها جهت تنظیم درجه حرارت موتور انجام میشود. درنتیجه دمای بدن ماهی Opah حدوداً 41 درجه فارنهایت بیشتر از آبی است که در آن شنا میکند.
وگنر مشاهدات خود را به تازگی در مقالهای در ژورنال Science به چاپ رسانده است.
مزيت بزرگ
دیگر شکارچیان معروف دریا مثل ماهی تن و کوسهها سیستمهای عروقی مشابهی برای گرم کردن بعضی قسمتهای بدنشان از جمله چشمها و عضلات شنا دارند. اما با شنا کردن در قسمتهای عمیقتر آب، این حرارت را از دست میدهند. درنتیجه آنها نیاز دارند مرتباً با رفتن به قسمتهای کمعمق و گرم اقیانوس، بدن خود را مجدداً گرم کنند.
از آنجا که ماهیهای Opah یک سیستم گرمایشی در آبشش خود دارند نیازی به رفتن به قسمتهای گرمتر اقیانوس برای گرم کردن بدن خود ندارند. در عوض، آنها میتوانند وقت خود را صرف شکار در آب سرد با سرعت بالا در نتیجهی حرارت بالای بدنشان کنند.
در واقع ممکن است میلیونها نوع ماهی در دریا وجود داشته باشد، اما تا جایی که ما میدانیم هیچ کدام از آنها شبیه Opah نیستند. اطلاعات زیادی درمورد رفتار و سبک زندگی این نوع ماهی وجود ندارد. عقیده بر این است که این موجودات تمام طول عمر خود را در آب های آزاد سپری می کنند.
این ماهی ها احتمالاً تنها زندگی می کنند و با توجه به ساختار باله هایشان با سرعتی زیاد در آب شنا می کنند. سیستم گرمایشی بدن این ماهی ها طوری طراحی شده است که می توانند دمای چشم ها و مغز خود را دو درجه ی سانتیگراد بالاتر از دمای سایر نقاط بدنشان نگه دارند. این ویژگی سبب می شود این ماهی ها بتوانند هنگام شنا در عمق های بسیار زیاد، جایی که دمای آب کمتر از چهار درجه ی سانتیگراد می شود، چشم ها و مغز خود را همچنان گرم نگه دارند تا از کار نیفتند. غذای Opah معمولاً ماهی مرکب و euphausiids (کریل) و گاهی نیز ماهی های کوچک است.
منبع:
کشف اولين ماهي خونگرم
منابع مفيد:
Opah
Lampris guttatus