دنیسوواها، گروهی از پسرعموهای ما هستند که برای ده‌ها هزار سال در سیبری زندگی می‌کرده اند.
زمان پدیدار شدن انسان مدرن – گونه‌ی ما – به 200.000 هزار سال پیش باز می‌گردد. اما آن‌ها تنها نوع انسان‌گونه‌های راه رونده روی زمین نبودند. سایرینی هم بر روی زمین وجود داشتند، از جمله کوچ نشینان شناخته شده‌ای که انسان نخستین نام دارند و در حدود 30.000 سال پیش از بین رفتند. یک گروه از این انسان‌‌تبارها که خویشاوندی نزدیکی با آن‌ها داشتند، با نام دنیسووا شناخته می‌شوند. با گذشت زمان انسان‌های نخستین و دنیسوواها با انسان‌ها در آمیخته شدند. اما هیچ کس زمان آن را به طور قطع نمی‌داند. اطلاعات جدید به ما می‌گویند که دنیسوواها ممکن است حداقل 110.000 سال پیش، از یک گونه جداگانه انسان‌تبار شکل گرفته باشند.
آن‌ها حدود 44.000 سال پیش در شرق آسیا با انسان‌ها زاد و ولد داشته‌اند. در سال 2011 یک تیم به سرپرستی دیوید ریچ که برای دانشگاه ام آی تی و دانشگاه هاروارد کار می‌کنند، گزارشی ارائه کرد که بر مبنای آن 5 درصد از ژن‌های مردمی که در استرالیا (ساکنین بومی)، گینه نو و جزایر متعدد اطراف آن زندگی می‌کنند ؛ نشانه‌هایی از دنیسوواها دارند. این نتیجه بدان معناست که که دنیسوواها می‌بایست لااقل یک بار در کل آسیا پراکنده شده باشند.
ولی تا کنون، تنها ژن خالص دنیسووا در یک استخوان انگشت که در سال 2008 پیدا شد، وجود داشت. و مسئله‌ی مهم اینجاست که این انگشت در جنوب اقیانس آرام پیدا نشده بود. این استخوان در یک غار دنیسووایی (که برداشتی از جمعیت آن‌هاست) در سیبری پیدا شده است.
ژنتیک‌دان تکاملی سوزانا ساویر در موسسه پلانک در شهر لیپزیک آلمان بر روی انسان‌شناسی تکاملی کار می‌کند. وی و همکارانش دی ان ای جدیدی از دو دندان دنیسووا یافته شده استخراج کردند که هر دوی آن‌ها از یک غار در سیبری به دست آمده بود.
تیم وی نتیجه گرفتند که دنیسوواها قبل از آن که به جزایر جنوب شرق آسیا مهاجرت کنند، بایستی مدت زیادی را سیبری زیسته باشند. در واقع، فسیل‌های سیبریایی اخیر به نظر عمری معادل 50.000 سال دارند و این تحلیل بر روی این فسیل‌های غار دنیسووایی این موضوع را بیان می‌کنند که دنیسوواها می‌بایست در حدود 60.000 سال در آن‌جا زندگی کرده باشند.
دی ان ای چه چیزی را نشان داد؟
وقتی که مردم اسم دی ان ای را می‌شنوند، در مورد مواد ژنتیکی درون هسته سلول‌ها فکر می‌کنند. اما نوع دیگری نیز وجود دارد که به صورت دی ان ای میتوکندریال شناخته می‌شود. این نوع از دی ان ای نیز در سلول‌ها، اما خارج از هسته یافت می‌شود. محل استقرار آن‌ها همان ساختارهای میتوکندری است، که باعث تولید انرژی در سلول می‌شوند. گروه سوزانا ساویر هر دو گونه دی ان ای را در این دندان باستانی یافته است.
چگونه یک فسیل شکل می‌گیرد؟
دی ان ای با گذشت زمان تغییر می‌کند. این تغییرات جهش نامیده می‌شوند. دی ان ای میتوکندریال در یک دندان جهش کمتری را نسبت به جهشی که در دی ان ای یافت شده در استخوان انگشت و دندان دوم بوده، نشان می‌دهد. به خاطر این چنین تفاوت‌های بزرگی در ژن‌ها، نشان می‌دهد دنیسوواها حداقل 60000 سال در این منطقه ساکن بوده‌اند. این نتیجه‌ای است که گروه ساویر در 16 نوامبر در پیشرفت آکادمی ملی علوم منتشر کرده است.
مقایسه‌های دی ان ای هسته‌ای نشان داد که هر سه گونه یافت شده در غار دنیسووایی‌ها متعلق به یک توده و جمعیت متداول هستند که مجزا از انسان‌های نخستین و انسان‌های متمدن می‌باشد. در کل، گوناگونی ژنتیکی مشاهده شده در این سه دنیسووای مجزا بیشتر از آن چیزی است که در انسان‌های نخستین مشاهده شده است. همچنین این تفاوت در انسان‌های متمدن بسیار ناچیز است که بیانگر این است که از میان این سه انسان‌ریخت، تنها گونه‌ی ما به بقای خود ادامه داده است.
منابع :
منابع برای مطالعه بیشتر:
یورشی در ده هزار سال پیش، اولین فرمان جنگ
انسان‌های اولیه
نئاندرتال‌ها در ایتالیا
یافته‌های جدید از اولین ژن باستانی کشف شده
سرنخ‌های جدید از مهاجرت از آفریقا