چند سطر از زندگی یک ریاضیدان
زنگتفریح شماره ۱۴۷
چارلز بابیج (Charles Babbage)، فیلسوف، ریاضیدان و مخترع انگلیسی، در 26 دسامبر 1791 در شهر توستانس لندن، در خانوادهی یک بانکدار به دنیا آمد. در کمبریج درس خواند و در آنجا با د. هرشل و د. پیکوک دوست شد. دوستان با هم عهد کردند که «با تمام نیروی خود تلاش کنند تا جهان را خردمندانهتر و حکیمانهتر از آن چه وجود دارد، ترک کنند». در سال 1812، بابیج، هرشل و پیکوک، «انجمن تحلیلی» را تشکیل دادند که تاثیر زیادی بر تکامل ریاضیات در انگلستان و تکامل جبر در جهان داشت. در سال 1816، بابیج بعد از چاپ کتابی به نام «محاسبهی تابعی»، به عضویت جامعهی سلطنتی (فرهنگستان علوم) انتخاب و در سال 1828، استاد دانشگاه کمبریج شد. بابیج در اخترشناسی، زمین شناسی و برخی زمینههای دیگر نیز، نوشتههایی دارد و برای تکمیل جدولهای مختلف کار کرده است. کارلمارکس، برای کتاب او، به نام «اقتصاد ماشین و تولید»، ارزش والایی میدهد. بابیج، اختراعات زیادی نیز در صنعت دارد.
|
ولی هدف اصلی بابیج، ساخت ماشین محاسبه بود. بابیج در این راه مشکلات فراوانی پیشرو داشت. اولین مشکل این بود که با توجه به زمان زندگی او، این دستگاه باید دستگاهی مکانیکی میبود و ساخت دستگاهی مکانیکی که قابلیت برنامهنویسی داشته باشد، در آن زمان چالشی بزرگ محسوب میشد. مشکل دیگری که وجود داشت آن بود که ساخت قطعات دقیق چنین دستگاهی، با توجه به صنعت موجود آن زمان، کاری بسیار سخت و تقریباً غیرممکن بود. به هر حال او در سال 1822، با سخت کوشی فراوان، توانست نمونهی آزمایشی ماشین مکانیکی را، برای جدول بندی برخی چند جملهای آماده کند. اين ماشين به اندازه يک اتاق بود و ميتوانست فهرستهايي از اعداد را مانند جدول لگاريتمي حساب کند. جدولهای لگاريتمي در کشتيراني اهميت بالايي دارند و به همين دليل، دولت انگلستان بودجه عظيمي در اختيار بابيچ قرار داد تا اين دستگاه را تکميل کند و به اين ترتيب اين ماشين حساب مکانیکی، پرخرجترين پروژه دولت انگلستان (تا آن زمان) لقب گرفت. ولی تلاش او، برای ساختن ماشینی با قدرت بیشتر به ناکامی انجامید.
بابیج ناامید نشد و به دنبال ایدههای جدیدی رفت و توانست در سالهای 1842 تا 1848 نظریهی ماشین محاسبهی جدیدی را طرح ریزی کند که ماشین محاسبهی تحلیلی نام گرفت. این ماشین، شامل همان بلوکهای اصلی بود، که در کامپیوترهای امروزی وجود دارند.
لیدی آدالاولیس (1815-1852)، دختر ج. بایرون و همکار بابیج، تجزیه و تحلیلی عمیق روی ماشین تحلیلی بابیج انجام داده است. نتیجهگیری اصلی و مهم لاولیس، این بود که اساس کار برنامهریزی را برای ماشینهای محاسبه، مشخص میکرد.
اندیشههای بابیج دربارهی ساختار منطقی ماشینهای محاسبه و تامین نیازهای ریاضی آنها، موفقیت عظیمی برای دانش بود، ولی در زمان او و با امکانهای مکانیکی که در اختیار او بود، نمیتوانست شاهد تحقق واقعی این اندیشهها باشد.
طرحهای بابیج، از زمان زندگی وی بسیار جلوتر بود و وی نام خود را به عنوان اولین طراح دستگاههای محاسبهگر و تحلیلگر قابل برنامهنویسی در تاریخ ثبت نمود، دستگاههایی که بعداً نام کامپیوتر بر آنها نهاده شد و به صورت الکترونیکی درآمد.
بابیج در 18 اکتبر 1871، در لندن، چشم از جهان فروبست.
نمونه دستگاه تفاضلی ساخته شده براساس طرحهای بابیج ـ موزه علوم لندن