ژله رویال از جمله مهمترین تولیدات داخل کندویی زنبور عسل است که به وسیله غدد معینی در داخل بدن زنبور تولید میشود. این ماده، تنها غذای ملکه تا آخر عمرش است.
ژله رویال یا ژله شاهانه مادهای است که به وسیله یک جفت غده مغزی کارگران در سنین اول زندگی ترشح شده و به مصرف تغذیه نوزادان میرسد.
ژله شاهانه غذای مخصوص ملکه و تنها غذای او از اولین روز تولد تا آخر عمرش است و قسمت اعظم آن را مواد سفیدهای، قند و چربی تشکیل میدهند.
ژله رویال از مواد مختلفی تشکیل شده و 10 درصد وزن آن از اسیدی تشکیل میشود که هنوز هم ناشناخته است.
ژله رویال در مواد غذایی لاروهای کارگران جوان هم موجود است و به نظر میرسد در آن تمام ویتامینها وجود داشته باشد، ولی این ویتامینها به همان نسبت در مواد غذایی کارگران نیز دیده میشوند و از این لحاظ با هم فرقی ندارند.
همچنین در مواد غذایی کارگران و در ژله مقداری Biopterin مخلوط وجود دارد که البته مقدار آن بسیار کم و در هر کیلوگرم ژله 4/9 میلیگرم است.
موضوعی که محققین را به تحقیق درباره ژله رویال واداشته، این است که کارگران این ماده را تا آخر دوره رشد تنها در اختیار لاروهایی قرار میدهند که قرار است به ملکه تبدیل شوند، حال آنکه کارگران عادی فقط در سه روز اول پس از خروج از تخم با ژله تغذیه میشوند و از روز چهارم مقداری گرده گل به غذایشان افزوده میشود.
از نظر ژنتیکی کوچکترین فرقی بین زنبور کارگر و ملکه تا سه روز اول پس از خروج از تخم وجود ندارد و تنها نوع غذاست که یکی را به کارگر و دیگری را به ملکه تبدیل میکند، به طوریکه اگر بتوانیم هر لارو کارگری را از اولین روز پس از خروج از تخم تا پایان دوره رشد، منحصرا با ژله رویال تغذیه کنیم به ملکه تبدیل خواهد شد.
تنها به دلیل نوع تغذیه، عمر کارگران از چند هفته تا چند ماه تجاوز نمیکند و این در حالی است که ملکه سه تا پنج سال و گاهی اوقات تا شش سال هم زنده میماند، بر این اساس هر چند مصرف خوراکی ژله رویال برای انسان تعبیه نشده، اما به دلیل دارا بودن خواص درمانی و خاصیت جوان کردن و طول عمر، طرفداران زیادی دارد.