دانشمندان میگویند: الگوهای پیچیده و باشکوه معماری اسلامی در قرون وسطی بیانگر آن است که طراحان اسلامی 500 سال قبل از محققان غربی در ریاضیات پیشرفت کرده بودند. بهگزارش خبرگزاری استرالیا (Australian Broadcasting Corporation's Gateway to Science)، محققان در مجلهی «ساینس» (Science) نوشتند: تا قرن پانزدهم میلادی، الگوهای کاشیهای زینتی در معماریهای بسیار ماهرانهی اسلامی بهحدی از پیچیدگی رسیده بود که کمی اغراقامیز است اگر به آن طراحیهای «کریستالنما» (Quasicrystalline) اطلاق شود. تنها در دههی 1970 میلادی در غرب، پروفسور «راجر پنروس» (Rager Penrose) ریاضیدان و کیهانشناس انگلیسی اولین فردی بود که توانست این طراحیهای هندسی را توضیح دهد.
الگوهای کریستالنما شامل ویژگیهای ذیل است:
- واحدهای درهم قفلشده (با لبه برای قفل و بست) (Interlocking)
- که هرگز تکرار نمیشود حتی زمانی که در تمام جهتها بهطور نامحدود امتداد یابد
- و دارای شکل ویژهای از تقارن است. «پیتر لو» (Peter Lu) از دانشگاه هاروارد میگوید: «این کاملاً حیرتاور است». «پیتر لو» (Peter Lu) و پروفسور «پائول اشتاینهارت» (Paul Steihaurdt) از دانشگاه پرینستون بهویژه به طرحهای درب «مسجد امام» اصفهان در ایران – که در سال 731 شمسی (1453 میلادی) ساخته شده است – استناد میکنند. سنتهای اسلامی در کارهای هنری نمادی خاص دارد. مسجدها و ساختمانهای بزرگ دیگر توسط معماران اسلامی در سرتاسر خاورمیانه، آسیای مرکزی و جاهای دیگر دارای شکوه بسیاری هستند؛ بر روی کاشیها با طرحهای پیچیدهی، نقشههای ماهرانهای ترسیم شده است. دیوارهای سازههای اسلامی در قرون وسطی نشاندهندهی الگوهای هندسی مجلل با طرحهای ستاره و چندضلعی هستند. تحقیقات بیانگر آن است که تا 1200 سال – همانگونه که این طرحها مشخص است - پیشرفتهای مهمی در طرحها و ریاضیات اسلامی پدید آمد.
«پیتر لو» (Peter Lu) اضافه میکند: «میتوانید تحقیق کنید و سیر تکاملی مهارتهای روبهتزاید هندسی را مشاهده فرمایید؛ این طرحها بهگونهای است که از الگوهای ساده شروع میشود و همواره به طرحهای پیچیدهتر ختم میشود».
اگر بخواهیم از موفقیتهای اسلام صحبت کنیم میتوانیم به موارد ذیل اشاره داشته باشیم: در حالی که اروپا در منجلاب قرون وسطی گرفتار شده بود فرهنگ اسلامی در ابتدای قرن هفدهم در طی قرون متمادی در ریاضیات، پزشکی، مهندسی، سرامیک، هنر، منسوجات، معماری و حوزههای دیگر علوم بهمرحلهی شکوفایی رسیده بود. «پیتر لو» (Peter Lu) میگوید: یافتههای جدید بیانگر آن است که فرهنگ اسلامی حتی پیشرفتهتر از آن بود که بخواهیم تصور کنیم. «پیتر لو» (Peter Lu) در سفر به «ازبکستان»، متوجه بنایی اسلامی مربوط به قرن شانزدهم میلادی میشود که با کاشیهای دهضلعی دارای طرحهای گرافیکی مزین شده بود؛ این طرحها حس کنجکاوی وی را نسبت به کاشیکاریهای شبه بلورین اسلامی تحریک میکند. اگر بخواهیم به توجه جهانی از پیشرفتهای جهان اسلام صحبت کنیم میتوانیم به موارد ذیل اشاره نماییم: مهارتها و اغواگریهای الگوهای اسلامی - که در معماری آن ظاهر شده است – محققان را در سراسر جهان شیفتهی خود کرده است. پروفسور «امیل ماکوویکی» (Emil Makovicky) از دانشگاه کپنهاک (Copenhagen) در دانمارک در دههی 1990 میلادی متوجه شد که رابطهای بین این طرحها و شکلی از طرحهای شبهبلورین وجود دارد. پروفسور «امیل ماکوویکی» (Emil Makovicky) بهویژه شیفتهی مقبرهای در مراغه (ایران) شده بود. البته این تحقیقات واکنشهای مختلفی داشته است. «یوشع سوکولار» (Josha Socolar) فیزیکدان و استادیار دانشگاه «دوک» (Duke) که تحقیقات زیادی در مورد شبه کریستالها دارد اینچنین اظهار نظر کرده است: هنوز معلوم نیست که هنرمندان اسلامی در قرون وسطی بهطور کامل از خواص ریاضی الگوهایی - که ساختهاند – واقف باشند. «یوشع سوکولار» (Josha Socolar) میگوید: «این طرحها شما را از اینکه آنان خوشبخت بودهاند متعجب میکند؛ اما حقیقت آن است که این طرحها به ساختارهایی که پروفسور «راجر پنروس» (Rager Penrose) در نیمهی قرن 1970 میلادی کشف کرده است، نزدیک است». وی چنین میافزاید: «خیلی خندهدار خواهد بود که کسی بهطور غیرمنتظره و در متقاعدکنندهترین حالت مدعی شود که از کاشیکاریهای بزرگتر دریافته است که مسلمانان از هندسه بیش از آنچه امروز میدانیم میفهمیدهاند!!!» |