برای نخستینبار در کشور استحصال خاویار از ماهیان پرورشی توسط پژوهشگران ایرانی با موفقیت انجام شد. بهگزارش خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، «دکتر محمود بهمنی» معاون پژوهشی و قائممقام انستیتو تحقیقات بینالمللی ماهیان خاویاری گفت: استحصال خاویار از ماهیان پرورشی در یک مولد مادهی ازونبرون پرورشی برای نخستینبار در کشور امکانپذیر شد. «بهمنی» افزود: دستیابی به روش مولدسازی از ماهیان خاویاری در شرایط پرورشی یکی از اقدامهای این مؤسسه بود که برای اولینبار در کشور در سالهای 84 و 85 توانستیم دو گونه «اوزنبرون» و «تاس ماهی شیب» را مولدسازی کرده و از آنها خاویار «دان یک» استحصال کنیم. او با اعلام اینکه ارزش کیفی خاویار و گوشت استحصال شده با نمونههای صید شده در طبیعت برابر است، یاداور شد: میزان درصد خاویاردهی در ماهیان خاویاری پرورشی نسبت به وزن کل بدن در حالت طبیعی بیشتر بوده است. معاون پژوهشی و قایممقام انستیتو تحقیقات بینالمللی ماهیان خاویاری گفت: در حالی که 10 تا 13 درصد وزن ماهیان خاویاری در نمونههای طبیعی را خاویار تشکیل میدهد این میزان در ماهیان پرورشی 13 تا 5/18 درصد است. وی با اشاره به یک موفقیت علمی دیگر پژوهشگران شیلات کشورمان تصریح کرد: با توجه به این که ماهیان خاویاری بهعنوان یکی از گونههای مهم اقتصادی دریای خزر بهشمار میروند مؤسسهی تحقیقات شیلات ایران جایگاه خاصی برای تحقیقات در خصوص این ماهیان قایل است و یکی از دغدغههای آن، ایجاد شرایط برای تکثیر مصنوعی ماهیان خاویاری بود که با انجام طرح های تحقیقاتی مختلف - با مولدسازی از ماهیان ازونبرون پرورشی نر و ماده - موفق به تکثیر مصنوعی ازونبرون پرورشی و تولید بچه ماهیان ازونبرون در سال جاری شدیم. «بهمنی» با اشاره به اینکه در حال حاضر این نسل از ماهیان تولید شده در مرحلهی پرورش قرار دارند ابراز امیدواری کرد از این نسل پرورشی تولید شده هم بتوان مولدسازی کرده و نسلهای بعدی را بهدست آورد. معاون پژوهشی و قایممقام انستیتو تحقیقات بینالمللی ماهیان خاویاری گفت: دستیابی به این فناوری موجب دگرگونی در حفاظت از گونههای در حال انقراض ماهیان خاویاری و افزایش بهرهوری مناسب و بیشتر از ذخایر ماهیان خاویاری - که ارزاور نیز هستند - خواهد شد. «قرهبرون»، «چالباش»، «فیل ماهی»، «ازونبرون» و «شیپ» از گونههای مهم ماهی خاویاری دریای خزر هستند. n توضیح سردبیر ماهیان خاویاری که «استروژن» نامیده میشوند و از خانوادهی «تاس ماهیان» از جمله: گونههای آبزی کمنظیری هستند که از قدمتی چند صد میلیون ساله - که به عصر ژوراسیک باز میگردد - برخوردارند و از این رو ماهیان خاویار را فسیلهای زندهی جهان مینامند که همراه با تکاملی فیلوژنی تا به امروز بازماندهاند. از منظر تعدد گونهها به ۲۷ گونه و زیرگونه در جهان تقسیم میشوند که از این تعداد پنجگونه در دریای خزر زندگی میکنند دریایی که خود بهتنهایی ۹۳ درصد ذخایر ماهیان خاویاری جهان را در خود جای داده است. اما ارزش ماهیان خاویاری نه به جهت استفاده از گوشت آنان که بهواسطه تخم آنان است که به خاویار یا مروارید سیاه مشهور است. خاویار خود بهتنهایی بهعنوان اشرافیترین صبحانهی جهان محسوب میگردد بسیاری آن را بهشکل خام و یا همراه با تخممرغ و آغشته به زردهی آن میل میکنند و گروهی نیز به اندازهی نوک قاشقی از آن را همراه با سبزیجات معطر یا قطعهی کوچکی از نان و کره میخورند و بوی تند ماهی مانند آن و طعم شورش را بسیار دوست میدارند و آن را بسیار پرکالری و انرژیزا میدانند و این چنین نیز هست. خاویار انواع گوناگونی دارد چون «خاویار طلایی»، «سرخ» و «سیاه» که البته در این میان، خاویار سیاه از ارزشی قابلتوجه برخوردار است. دریای خزر بهتنهایی ۹۳ درصد از ذخیرهی خاویار و ماهیان خاویاری جهان را در خود جای داده است. همچنین پنجگونه از ماهیان خاویاری ممتاز جهان نیز در این دریا میزیاند که بهترتیب کیفیت عبارتند از: «فیل ماهی»، «قرهبرون یا ماهی خاویاری ایران»، «ماهی خاویاری گلد (چالباش) یا روس»، «ماهی شیپ »، « ماهی ازون برون»: ü «فیل ماهی» «فیل ماهی» بزرگترین ماهی آبهای داخلی است که از نقطهنظر کیفیت خاویار، رتبهی اول را به خود اختصاص داده است نام دیگر آن «بلوگا» است و نمونههایی از آن با وزنی در حدود ۱۴۰۰ کیلوگرم و سنی بیش از ۱۰۰ سال صید شده است. هر ۲ یا ۳ سال یکبار تخمریزی کرده بین ۱۴ و ۱۷ سالگی بالغ میشود و بهواسطهی بهترین خاویار، رتبهی گرانترین ماهی و خاویار جهان را دارا است. از قامتی معادل یک و نیم متر تا بیش از چهار متر برخوردار است ؛ رکورد صید آن در ایران ۶۲۰ کیلوگرم بوده است. ü «قرهبرون» یا «تاسماهی ایران» «قرهبرون» یا «تاسماهی ایران» در حال حاضر گونهای مستقل محسوب میشود؛ چرا که تا قبل از این، آن را زیرگونهای از «ماهی روس» میدانستند. در لفظ بهمعنای «بینی سیاه» است که از رتبهی دوم ارزش برخوردار است. در حال حاضر بهواسطهی تکثیر مصنوعی از نقطهنظر تعدد از گونهی روس پیشیگرفته است؛ از گونهی روسی بزرگتر میباشد و کیفیت خاویاری برتر از وی را نیز دارا میباشد؛ از نظر ظاهری تا حدی شبیه بههم میباشند گرچه رنگی تیرهتر همراه با رنگدانههای سفیدرنگ دارد که تا بینی وی ادامه پیدا کرده. آن را از نظر ظاهری از «تاسماهی روس» جدا میکنند. وزنی معادل ۶۰ تا ۱۳۰ کیلوگرم دارد و طولی معادل یکمتر تا بیش از دومتر دارد که در فاصلهی ۱۲ تا ۱۴ سالگی بالغ میشود. ü «تاسماهی روس» یا «چالباش» «تاسماهی روس» یا «چالباش» در زمرهی گونه هایی است که در تمامی نقاط دریای خزر یافت میشود و خاویار آن را نیز بهاصطلاح «طلایی» مینامند که از رتبهی سوم ارزش برخوردار است و در فاصلهی ۱۲ تا ۱۶ سالگی به سن تخمدهی رسیده و بالغ میشود. از طولی معادل یک تا دو متر برخوردار بوده و وزنی معادل ۶۰ تا ۱۰۰ کیلوگرم دارد. ü «ماهی خاویار شیپ» «ماهی خاویار شیپ» معمولاً ماهی مهاجری است که به واسطهی تخمریزی به سواحل ایران میآید و در رودخانههای آبریز دریای خزر تخمگذاری میکند. از عمری معادل ۳۰ سال برخوردار است؛ سبک وزن بوده و از تعدد کمی هم بهره میبرد؛ از نقطهنظر ارزش در رتبهی چهارم قرار دارد. با طولی بیش از یکمتر و وزنی سبک، در فاصلهی ده تا ۱۴ سالگی بالغ شده و به سن تخمدهی میرسد. ü ماهی اوزونبرون» (دراکول) «ماهی اوزونبرون» (دراکول) کوچکترین ماهی خاویار دریای خزر میباشد که در ایران بهاشتباه کلیهی ماهیان خاویاری را بهنام وی «اوزونبرون» مینامند. از نقطهنظر کیفی در رتبهس آخر قرار دارد چرا که از خاویار ریزتر و ارزانتری بهره میبرد. از نظر تکثیر مصنوعی با مشکلاتی مواجه است و تعداد آن نیز در شرایط طبیعی رو به کاهش میرود. ترجمهی نام وی «بینیدراز» است. در فاصلهی ۸ تا ۱۲ سالگی بالغ میشود؛ از قامتی معادل یک تا یک و نیم متر بهره برده و وزنی سبکتر در قیاس با دیگر ماهیان این خانواده در دریای خزر دارد. |