آلفرد نوبل يك شيمي‌دان بود و به دنبال اكتشاف‌هاي مفيد و صنعتي. البته او موفق به انجام اين امر شد: اختراع ديناميت. اختراع او از مهتمرين اختراعات تاريخ است، البته آلفرد اميدوار بود كه اهميت اختراعش در صنعت و راه‌سازي خلاصه گردد، ولي متاسفانه اختراع وي از جنبه‌ي ديگري اهميت يافت: ساخت اسلحه. حكومت‌ها از اختراع آلفرد نهايت سوء‌استفاده را بردند، جنگ‌ها عوض شدند و انسان‌هاي بي‌گناه راحت‌تر كشته مي‌شدند. اين موضوع آلفرد را كه انسان ثروتمندي بود بر آن داشت كه وصيت كند بنيادي را تاسيس كنند تا هر ساله به يك پيشرو صلح و همچنين دانشمنداني كه فعاليت آنها كمكي به صلح بشري كند جايزه‌اي اهدا شود كه از ارزش مادي بالايي برخوردار باشد.
بنياد نوبل در سال 1900 و با شروع قرن بيستم تاسيس شد، قرني كه بيش از همه چيز به جنگ‌هاي جهاني و سرد معروف است. متاسفانه صد سال ابتدايي بنياد نوبل دنياي صلح‌آميز روزگار چندان درخشاني نداشت... سال 1901 اولين سري از جوايز نوبل اهدا شد. رشته‌هايي كه شامل اين جايزه مي‌شدند عبارتند از : صلح، ادبيات، فيزيك، شيمي و فيزيولوژي. در سال 1968 به پيشنهاد بانك مركزي سوئد رشته‌ي اقتصاد نيز به پنج رشته‌ي مذكور اضافه گرديد و اولين جايزه در اين رشته نيز در سال 1969 اهدا گرديد. همه‌ي ما معمولا از دوران كودكي با جايزه‌ي نوبل آشنا هستيم و رسانه‌ها هرساله اخبار مربوط به آن را پوشش مي‌دهند. اما نكته‌اي كه هميشه مورد پرسش قرار گرفته و پاسخ دقيقي به آن داده نشده است اين است كه چرا نوبل براي رياضيات جايزه‌اي را در نظر نگرفت؟ پاسخ‌ها و داستان‌هاي گوناگوني در اين باره شنيده شده. مثلا ادعايي (داستاني) كه زياد شنيده شده اين است كه نوبل نامزدي داشته كه متاسفانه معشوقه‌ي آلفرد با يك رياضيدان ازدواج مي‌كند و آلفرد براي هميشه از هر آنچه به رياضيات مربوط مي‌شده بيزار مي‌شود و اين‌گونه انتقام خود را از جامعه‌ي رياضي مي‌گيرد!!! اما همانطور كه گفتيم اين مساله داستان و خيالي بيش نيست و رسانه‌هاي آن زمان براي فروش مطبوعه‌ي خود جعل كرده‌اند. آنچه كه بيشتر مورد قبول دانشمندان و تاريخ‌نويسان علم بوده، نا‌آگاه بودن نوبل از نقش رياضيات محض در علوم است. در سال‌هايي كه نوبل مي‌زيسته، رياضيات نقش مستقيم چنداني در علم شيمي و صنعت ايفا نمي‌كرده و علم فيزيك نيز پيوند چنداني با شيمي نداشته. شيمي‌دانان آن دوره بيشتر به كمك آزمون و خطا در آزمايشگاه‌ها به اختراع و اكتشاف مي‌پرداختند و از رياضيات تنها به عنوان يك ابزار ساده كه تنها شامل چهار عمل اصلي مي‌شده استفاده مي‌كردند و لذا آشنا نبودن نوبل با اهميت و گستردگي رياضيات و نقش آن در فيزيك و زيست‌شناسي و ساير علوم وي را به فكر جايزه‌ي نوبل رياضيات نينداخت. اكنون با مقدمه‌اي كه در بالا آورديم به معرفي چند جايزه‌ي بين‌المللي شاخص رياضيات مي‌پردازيم. جايزه‌هايي به نام‌هاي فيلدز، ابل، كلي، شاو و كليفورد.
|