دانشمندان در سالهای اخیر دریافتهاند که میتوان با بهرهگرفتن از پالسهای بسیار سریع لیزر که تنها به مدت یک فوتو ثانیه باقی میمانند، نحوه پیشروی و تطور واکنشهای شیمیایی را از روی تغییراتی که در طی این مدت کوتاه عارض مولکولها میشود، مشخص ساخت.
اما مسالهای که در این میان کار تهیه تصاویر دقیق را با دشواری مواجه میسازد آن است که نحوه قرارگیری مولکولها تصادفی است و همین امر موجب میشود در بسیاری از موارد زاویه قرارگیری مولکولها به گونهای باشد که تصاویر دریافتی را با هالهای ابر مانند همراه سازد.
دانشمندان با روانه کردن پرتوهای لیزری بسیار کوتاه مدت (طول موجهای فوقالعاده کوتاه) به مولکولهای اکسید نیتریک نشان دادهاند که چگونه در طول زمانی که دو اتم در درون هر مولکول از دو اتم دیگر دور میشوند، ابر الکترونی آنها دستخوش تغییر میشود و بر محیط سایه میاندازد.
به نوشته هفته نامه علمی "ساینس"، یک گروه از محققان در شورای ملی تحقیقات کانادا در اوتاوا از روشهای طیف نگارانه (استروئوسکوپیک) برای مشاهده جدا شدن مولکولهای دو اتمی (دیمر dimerیا دو پار) اکسید نیتریک از یکدیگر استفاده کردهاند.
هر یک از این دیمرها از چهار اتم (دو اتم اکسیژن و دو اتم نیتروژن) درست شدهاند که دو به دو (یک اتم اکسیژن با یک اتم نیتروژن) به یکدیگر متصلند.
محققان کانادایی جدا شدن یک مولکول از مولکول دیگر را از منظر یکی از دو مولکول دنبال کردهاند و موفق شدهاند از تاثیر حالت قرارگیری تصادفی مولکولها که موجب سایه افتادن و مبهم شدن تصویر میشود، در امان بمانند.
مطالعه این گروه از پژوهشگران برای نخستین بار نکتهای را که تاکنون در تصاویر گذشته مبهم بود روشن ساخته و نشان داده است که چگونه ابر الکترونی در جریان دور شدن دو مولکول تغییر شکل میدهد.
روش جدید این امکان را فراهم آورده که از این پس شیمیدانان بتوانند از فرآیند فعل و انفعالات شیمیایی در حین عمل و در تراز اتمی، فیلم تهیه کنند.