حلقه های شگفت انگیز رحل دستمایه ی نظریه های متعددی در مورد شکل گیری سیاره و حتی منطومه شمسی بوده. ترکبیات و شکل نوارها و حتی فاصله های آنها از هم و سیاره، یکی از مهم ترین کارهای پژوهشی ماموریت های منظومه شمسی بوده.
ادامه از قبل
حلقه‌هاي زحل:
گاليلئو گاليله اولين فردي بود که در سال ۱۶۱۰ حلقه‌هاي زحل را رصد کرد. با تلسکوپ ابتدايي او اين حلقه‌ها مانند دستگيره و يا گوش‌هايي در دو طرف سياره ديده مي‌شدند. پس از او يک منجم هلندي به نام کريستين هويگنس بود که با تلسکوپ قوي تر خود توانست حدس بزند که حلقه‌اي نازک در اطراف زحل کشيده شده است.
در سال‌هاي بعدي محققان دريافتند که حلقه‌هاي زحل از ميلياردها ذره‌ي يخي و سنگي تشکيل شده است. اندازه‌ي برخي از آنها در حدود يک دانه‌ي شکر و اندازه‌ي برخي ديگر در ابعاد يک خانه است. تصور مي‌شود که اين حلقه‌ها باقيمانده‌ي سيارک‌ها و دنباله‌دارها و قمرهاي متلاشي شده هستند. ضخامت اين حلقه‌ها نسبتاً کم است. حلقه‌ي اصلي و بزرگ زحل حدوداً ۹ متر ضخامت دارد. فضاپيماي کاسيني-هويگنس نشان داد که روي اين حلقه‌ها عوارض عمودي هم وجود دارد که گاهي تا ۳ کيلومتر ارتفاع دارند. حلقه‌هاي زحل با حروف الفباي انگليسي نام گذاري شده اند. آنها تقريباً بدون فاصله در کنار هم قرار گرفته‌اند. به جز يک استثنا. شکافي در ميان حلقه‌هاي A و B وجود دارد که به شکاف کاسيني معروف است. طول اين شکاف ۴۷۰۰ کيلومتر است.
خارجي‌ترين حلقه‌ي زحل که پرنورترين نيز هست، در مساحتي گسترده شده که مي‌تواند يک ميليارد کره‌ي زمين را در خود جاي دهد. گاهي اوقات دود اسرارآميز و مه مانندي در اطراف حلقه‌هاي زحل ظاهر مي‌شود و پس از چند ساعت دوباره محو مي‌شود. محققان حدس مي‌زنند که اين مه مي‌تواند ناشي از وجود ذره‌هاي گرد و غبار باردار و يا پرتوهاي الکتروني اطراف سياره باشد. حلقه‌ي F پيچ و تاب‌هاي زيادي دارد و گويي نوارهاي تيره و روشن روي آن در هم بافته شده باشند. احتمالاً دليل شکل گيري چنين پيچ و تاب‌هايي تأثير گرانشي سيارک‌ها و ستاره‌هاي دنباله‌دار بر حلقه است.
آثار گرانشي زحل بر منظومه‌ي شمسي:
زحل پس از مشتري دومين سياره‌ي بزرگ منظومه‌ي شمسي است و به همين دليل در شکل گيري آن نقش مهمي را ايفا کرده است. گرانش زحل و مشتري به گونه اي توزيع شده که سياره‌هاي بعدي، يعني اورانوس و نپتون را به عقب رانده است. همچنين در زمان شکل گيري سياره‌ها، زحل با پرتاب مواد سنگين به محل کنوني سياره‌هاي سنگي، در تشکيل آنها مؤثر بوده است.
پژوهش و اکتشاف:
اولين فضاپيمايي که به سياره‌ي زحل رسيد، پايونير۱۱ (Pioneer 11) بود. اين فضاپيما که در سال ۱۹۷۹ به زحل رفته بود، از فاصله‌ي ۲۲۰۰۰ کيلومتري آن عبور کرد. پايونير۱۱ توانست دو حلقه از حلقه‌هاي بيروني زحل را کشف کند. فضاپيماي ويجر (Voyager) دريافت که حلقه‌هاي زحل از زيرلايه‌هايي تشکيل شده‌اند. ويجر همچنين داده‌هايي را درباره‌ي نه قمر زحل به زمين فرستاد.
Pioneer 11
فضاپيماي کاسيني که هم اکنون در مداري به دور زحل مي‌گردد، بزرگترين کاوشگر سياره‌اي ساخته شده تا به امروز است. اين فضاپيما ۶ تن وزن دارد و توانسته است يخ‌هاي روي قمر انسلادوس را کشف کند. همچنين کاسيني کاوشگر هويگنس را به قمر تيتان فرستاد. اين کاوشگر پس از عبور از اتمسفر هيدروکربني با موفقيت بر روي سطح قمر فرود آمد. مدارگرد کاسيني پس از يک دهه پرواز بر فراز زحل اطلاعات با ارزشي را درباره‌ي اين سياره و قمرهايش براي محققان به ارمغان آورد. يکي از تصاويري که از اين مدارگرد به زمين مخبره شد، امروزه تصوير معروفي است که «نقطه‌ي آبي کمرنگ» نام دارد و زمين را در پشت سياره‌ي زحل نشان مي‌دهد.
Cassini
منبع:
Space
منابع مفید:
ابرهای یخی تیتان
اورانوس: سیاره به پهلو خوابیده
حلقه ها و قمرهای اورانوس
سیاره زحل
نپتون: غول آبی منظومه شمسی
حلقه ها و قمرهای نپتون
مشتری
قمرها و حلقه های مشتری
ماموریت های ناسا به زحل:
Cassini
Hubble
Pioneer
Voyager
-------------------
Suturn Moons