سال 1385 با تمام فرازها و نشیبها، موفقیتها و ناکامیها و بیمها و امیدها گذشت؛ سالی که جامعهی علمی در شرف تکوین کشور توانست موفقیتها و دستاوردهای ارزشمندی را در عرصههای گوناگون علمی و پژوهش بهدست آورده است. بهگزارش خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، تداوم روند رشد کمی و کیفی تولیدات علمی بینالمللی کشور - اگر چه با افتی تأمل برانگیز و هشداردهنده همراه بود - و بهموازات آن دستاوردها و موفقیتهای باارزش و بعضاً بیسابقهی دانشگران و پژوهشگران ایرانی در عرصهی فناوریهای نوین از جمله: فناوری صلحامیز هستهای، نانوفناوری، زیست فناوری و پزشکی، هوا - فضا و ... چشماندازهای امیدبخشی را در افق آیندهی علمی کشور گشوده است. تولد نخستین جانور شبیهسازی شدهی خاورمیانه در پژوهشکدهی «رویان» جهاد دانشگاهی و آغاز رسمی پروژهی «کلونینگ درمانی» در این مرکز و موفقیتهای دیگر این پژوهشکده از جمله: - تهیهی نقشهی پروتئینی سلولهای بنیادی جنین انسان و کشف شناسهی سطحی سلولهای مزانشیمی - چاپ نخستین مقالهی کاملاً ایرانی در مجلهی «نیچر» - که حاصل تحقیقات و تلاشهای تحسین برانگیز «دکتر استکی» و همکارانش در حوزهی علوم شناختی در روندی تدریجی و هدفمند بوده است - پرتاب نخستین راکت حامل محموله از سوی محققان هوا - فضای کشورمان که با توجه به سیاست حرکت چراغ خاموش این حوزه، تبلیغات چندانی در مورد آن نشد - دستیابی ایران به فناوری تولید «آب سنگین» و سایر موفقیتهای پژوهشگران کشورمان در حوزهی فناوری هستهای - بهثمر نشستن چندین پروژهی دیگر از جمله: ü طرح تولید داروی تقویت سیستم ایمنی (داروی ضدایدز آیمود) ü درمان ضایعات نخاعی با پیوند سلولهای شوان ü تولید حیوانات تراریخته (موشهای ترانسژنیک) ü ساخت و عرضه داروی سینووکس (اینترفرون بتای انسانی) پس از سالها یکهتازی داروی «اونکس» ü راهاندازی مجتمع بزرگ تولید داروهای نوترکیب و دهها موفقیت علمی دیگر را که با تلاش دانشگران و محققان کشورمان در سال جاری حاصل شد، هریک بهنوبهی خود چنان با ارزش و ستودنی است که مطمئناً حاشیهی برخی کجسلیقگیها، کوچکنمایی یا بزرگنماییها و برخوردهای غیرعلمی در انتشار خبرهای علمی نیز نمیتواند چیزی از ارزش و حلاوت آنها بکاهد. خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) در آستانهی سال جدید در گفتوگو با تنی چند از مسؤولان و سیاستگذاران حوزهی علم و تحقیقات از جمله: وزیر علوم و جمعی از مسؤولان پژوهشی وزارت علوم و وزارت بهداشت، اعضای کمیسیونهای آموزش و تحقیقات و بهداشت مجلس و همچنین تعدادی از اساتید و محققان کشور، نظر آنها را دربارهی: - مهمترین دستاوردهای علمی سال 1385 - موفقترین چهرههای علمی سال - چشمانداز آیندهی این بخش با توجه به روند موجود جویا شده است. بدیهی است که گرداوری نظرهای این جمع محدود از سیاستگذاران و صاحبنظران حوزهی علمی کشور به مفهوم معرفی دستاورد و چهرهی علمی برتر سال نیست. با این حال شاید نگاهی گذرا به نقطهنظرهای ابراز شده در این گزارش - که اغلب بدون اعلام قبلی و طی تماسهای تلفنی یا در حاشیهی مراسم مختلف گرفته شده - بتواند تا حدودی بازتابدهنده طرز تلقی و دیدگاههای حاکم بر بخشی از نظام سیاستگذاری و برنامهریزی علمی کشور در ارزیابی فعالیتهای علمی - پژوهشی شاخص و پژوهشگران برتر باشد. | مهمترین دستاوردهای علمی محققان ایرانی در سال 85 |
n دکتر محمد مهدی زاهدی، وزیر علوم، تحقیقات و فناوری در سال 85 شاهد وقوع رویدادهای علمی بیشماری نظیر موارد ذیل بودیم: - راهاندازی چرخهی سوخت هستهای - در حوزهی رادیوایزوتوپها برای مصارف پزشکی - ساخت زیردریایی که برندهی جشنوارهی بینالمللی خوارزمی شد - و بسیاری دیگر از دستاوردهای حوزههای پزشکی و فناوری. n دکتر جعفر توفیقی، وزیر سابق علوم موارد ذیل از دستاوردهای علمی سال گذشته بود: - تحول چشمگیر در مقالههای ISI - دستاوردهای گوناگون در تولید دارو و در حوزههای فنی - مهندسی و نظامی - درمان بیماران نخاعی - تولید داروی ایدز بهدست دانشمندان ایرانی - موفقیتهای گوناگون در حوزهی بیوتکنولوژی و ژنتیک و نیز نانوفناوری همچون «تولید نانولولههای کربنی» و صدور آنها که در بین کشورهای اسلامی مقام اول و در جهان از جایگاه خوبی برخورداریم،. n دکتر حسین ملک افضلی، معاون تحقیقات و فناوری وزیر بهداشت در زمینهی «تحقیقات پزشکی» پیشرفتهای خوبی داشتیم و تعداد مقالههای ایرانی در مجلههای معتبر خارجی که در سال 84 حدود 2100 مقاله بود، در سال 85 به مرز 3000 مقاله رسید. همچنین «تولید دارویی» با همکاری دانشمندان روسی در زمینهی بهتأخیر انداختن و افزایش قدرت دفاعی بدن بیماران مبتلا به ایدز، استفاده از «سلولهای عصبی شوان» برای «بیماران نخاعی» و تشکیل «شبکههای جدید تحقیقاتی» در سال 85 محقق شد. n آیتالله عمید زنجانی، رئیس دانشگاه تهران مهمترین رویداد علمی سال 85 کشور موضوع: «کشت سلولهای بنیادین برای معالجهی بیماران قطع نخاعی» بود که توسط یکی از اساتید برجستهی بیوشیمی دانشگاه تهران «سرکار خانم دکتر فیروزی» ارائه شد. موفقیت محققان دانشگاهی در رشتهی «فناوری نانو» از پرافتخارترین رویدادهای علمی سال 85 بهشمار میآید. n مهندس طالب زاده، رئیس سازمان فضایی ایران دستیابی دانشمندان ایرانی به «چرخهی سوخت هستهای» موفقیت بسیار بزرگی بود که در سال 85 بهوقوع پیوست. n مهندس سید فرهنگ فصیحی، معاون هماهنگی و پشتیبانی شورایعالی علوم، تحقیقات و فناوری تشکیل جلسههای شورایعالی علوم، تحقیقات و فناوری و توجه متمرکز به سیاستگذاری و مدیریت علم و تکنولوژی در سال 85 صورت گرفت که افتخارهای حاصل شده حوزههای گوناگون علم در غیاب این مدیریت رخ داد و این امر حاکی از پتانسیل بسیار بالای موجود در کشور است. طی چند ماه آینده، اولویتهای «شورایعالی عتف» مشخص میشوند که در صورت حمایتهای مالی و معنوی، حکم دهها دستاورد بنیادی را برای کشور دارد. n دکتر محمدعلی زلفی گل، استاد دانشگاه بوعلی سینا همدان در سال 1377 اختلاف آمار تولیدات علمی «ایران» با کشور «ترکیه» شش برابر بود که در سال 2006 به 5/2 برابر کاهش یافت که این امر حاکی از توان بالای دانشمندان ایرانی است. n دکتر جهانگیریان، قائم مقام فناوری وزیر علوم تعیین معاونت علمی و فناوری رئیسجمهور و دستاوردهای حوزهی پزشکی از جمله: «ترمیم ضایعات نخاعی» از افتخارهای جامعهی علمی ایران در سال 85 بود.
n دکتر بهزاد سلطانی، مدیرکل پژوهشی وزارت علوم بهلحاظ اثرات بلندمدت و استراتژیک میتوان به فعالیت «دکتر استکی» و تیم علمی همکار وی اشاره کرد که در آینده به «کنترل مغز انسان توسط امواج الکترومغناطیسی» میانجامد. همچنین در بعد اثرات کوتاهمدتتر، دستاوردهایی در زمینهی «سلولهای بنیادی»، «تولید داروی کنترل ایدز» و «حرکتهای موشکی در صنعت دفاعی» حاصل شد. n دکتر منصور وصالی، رئیس شاخهی آماتوری انجمن نجوم ایران موفقیت در «ترمیم ضایعات نخاعی»، تولید «داروی کنترلکنندهی بیماری ایدز»، «فعالشدن مجدد رصدخانهی ملی» پس از یکسال توقف و کسب مقام یک دانشاموز بهعنوان منجم آماتور در جشنوارهی خوارزمی از افتخارهای جامعهی علمی ایران در سال 85 بود. n دکتر حسین حسنی بافرانی، عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی در حوزهی «تکنولوژی هستهای» افراد متخصص با ردهی سنی پایین، افتخارهای ارزشمندی برای کشور کسب کردند. n حسینعلی شهریاری، عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی داروی «تقویتکنندهی سیستم ایمنی بدن» برای مبارزه با «ایدز» و کارهایی که در «سیستم نخاعی» برای بهبود بیماران دچار ضایعهی نخاعی صورت گرفته از مهمترین این دستاوردها هستند. n ابراهیم کارخانهای، نایب رئیس کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی دستیابی جمهوری اسلامی ایران به «اورانیوم غنی شده» و «ساخت داروهای ترکیبی» جهت مهار بیماری «ایدز» از دستاوردهای دانشمندان ایرانی در سال 85 بود. n دکتر فریدون مهبودی، رئیس شبکهی بیوتکنولوژی پزشکی کشور یکی از مهمترین دستاوردهای علمی سال 1385، تولید «داروی اینترفرون بتا» بود که تا پیش از این از امریکا وارد میشد و ایران بهعنوان دومین تولیدکنندهی این دارو مطرح شد. همچنین، پژوهشهای چشمگیری در زمینهی «سلولهای بنیادی» انجام شد. سیاستگذاری بسیار خوب معاونت غذا و داروی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی برای سال 86، تشکیل «شبکهی بیوتکنولوژی و سلامت کشورهای منطقه» با تولید «داروی بیوتکنولوژی اریتوپویتین» و «واکسن هپاتیت B» در انستیتو پاستور از دستاوردهای سال گذشته بود. n عوض حیدرپور شهرضایی، مخبر کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی در سال 85 رویداد علمی چشمگیری وجود نداشته است و آنچه در مورد «سلولهای بنیادی» و یا «داروهای کاهشدهندهی عوارض ایدز» مطرح شده، مباحث جدیدی نیست و جزو علوم رایح دنیا محسوب میشوند. n دکتر عمید زنجانی، رئیس دانشگاه تهران مهمترین شخصیت علمی سال 85 در نگاه جامع نمیتواند یک شخص حقیقی باشد. شخصیت بارز علمی سال 85 در کشور، دانشمندان جوانی هستند که «نهضت تولید علم» و سرآغاز حرکت بهسوی تمدن بزرگ اسلامی ایران زمین را فراهم آوردند. میتوان بهصورت سمبولیک نام یکی از اساتید بزرگ این جوانان دانشمند و محقق را چون «دکتر موسوی موحدی» معاونت پژوهشی و فناوری تهران را نام برد و در سطح بینالمللی از شخصیتهای علمی بارزی یاد کرده که از مظلومیت پژوهشگران کشورمان دفاع کردهاند. n مهندس طالبزاده «دکتر جواد صالحی» استاد رشتهی مهندس برق دانشگاه صنعتی شریف که در جشنوارهی بینالمللی خوارزمی بهعنوان «پژوهشگر نمونه» معرفی شد. n مهندس فصیحی «دکتر محمد نصر اصفهانی» رئیس «پژوهشکدهی رویان» واحد تحقیقات اصفهان و «دکتر قناد»، معاون پژوهشی «سازمان انرژی اتمی ایران» از برترین شخصیتهای علمی سال 85 بودند. n دکتر زلفیگل «دکتر دهقان» استاد رشتهی ریاضی دانشگاه صنعتی امیرکبیر که در سال 2006 در رشتهی ریاضی 45 مقاله در ISI به چاپ رساند. nدکتر جهانگیریان «دکتر حسین استکی» که در مجلهی علمی «نیچر» نخستین مقالهی ایرانی را به چاپ رساند و در مراسم «هفتهی پژوهش» مورد تقدیر قرار گرفت. n دکتر بهزاد سلطانی «دکتر مجید هروی» استاد رشتهی شیمی دانشگاه الزهرا(س) که بهعنوان پراستنادترین دانشمند ایرانی ISI معرفی شد و همزمان مقالههای داغ ارائه داد و «دکتر حسین استکی» از پژوهشگاه دانشهای بنیادی که با چاپ مقاله در مطرحترین مجلهی دنیا (نیچر)نام ایران را در آن درج کرد. n دکتر حسین حسنی بافرانی، عضو کمیسیون بهداشت مجلس «دکتر مسعود قاسمی» از صاحبنظران رشتهی قلب و عروق از شخصیتهای برجستهی سال 85 بود. n ابراهیم کارخانهای، نایب رئیس کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس «دکتر مجتبی شمسیپور» استاد شیمی دانشگاه رازی کرمانشاه که چندین بار بهعنوان چهرهی ماندگار شناخته و معرفی شده و دارای بیش از 400 مقاله در نشریههای معتبر بینالمللی و از شیمیدانان مطرح است. n عوض حیدرپور شهرضایی، مخبر کمیسیون بهداشت و درمان مجلس از دیدگاه من «جراحان» رشتههای داخلی در علم پزشکی از جمله: «مغز استخوان» و «قلب» از چهرهای علمی سال 85 بودند. | چشمانداز آینده علمی کشور با توجه به روند حرکتهای علمی | |
n دکتر زاهدی مطمئن باشید قدم در راه توسعه گذاشتهایم و شاید زودتر از بیست سال آینده به مقام اول علمی منطقه دست یابیم. n دکتر توفیقی ایران در مسیر «توسعهی علمی» قرار دارد و مهمتر از کسب جایگاه اول، حفظ شیب رشد کنونی و افزایش آن است چون سایر کشورها متوقف نمیشوند تا ما از آنها جلوتر بیافتیم. باید خیزی که کشور در سالهای گذشته برداشته تشدید شود و همپا با کشورهای در حال توسعه و توسعهیافته شاخصهای علمی را توسعه دهیم تا جزو کشورهای پیشتاز علم و فناوری باشیم. n مهندس طالبزاده دانشمندان ایران قدمهای بزرگی برداشتهاند و در «برنامههای فضایی» نیز فعالیتهای زیربنایی در حال انجام است اما محدودیتهای بینالمللی مانع از اعلام آن میشود و ممکن است با باز شدن عرصهی فضا، اخبار فضایی ایران نیز مطرح شود. بهخاطر حساسیتهای ویژه این حوزه تصمیم داریم پس از انجام 80 تا 90 درصد از پروژهها آنها را مطرح کنیم و اجازه دهید امسال در خصوص مباحث فضایی بهصورت «چراغ خاموش» حرکت کنیم و خبرهای خوب را سال آینده مطرح کنیم. n دکتر جهانگیریان حرکتهایی در عرصهی علم و پژوهش کشور آغاز شده اما آنچه مدنظر مسؤولان عالی نظام است هنوز پیاده نشده است. n دکتر زلفیگل اگر بودجهی پژوهشی و ملزومات در اختیار اندیشمندان باشد قبل از پیشبینی سند بیستساله از «ترکیه» بهعنوان رقیب اصلی پیشی میگیریم و در حال حاضر نیز در بعضی از رشتهها نیز جلو زدهایم. n دکتر سلطانی قدرتمندانه در این مسیر حرکت نکردهایم که علت آن عدم نیاز بازار کشور به پژوهش برای تأمین نیازها و نیز سرمایهگذاری محدود در حوزه پژوهش و فناوری است که در مورد سال آینده نیز همین اتفاق رخ داده است. سیاستگذاری پژوهش و فناوری نیز - که در «شورایعالی عتف» آغاز شده - تا انسجامی به سیاستهای علم و فناوری بدهد هنوز جایگاه واقعی خود را پیدا نکرده است. n دکتر وصالی در سال 85 روند مثبتی برای توسعهی علم کشور پیگیری شد و البته باید ویژگیهای علم در نظر گرفته شود تا به فعالیتها سرعت بیشتری بخشیده شود. n دکتر حسین حسنی بافرانی، عضو کمیسیون بهداشت مجلس مهمترین مشکل پژوهشی کشور، کاهش سهم تحقیقات از تولید ناخالص ملی است و با توجه به اینکه برنامهی چشم انداز بیستساله مبنای علمی دارد بودجهی تخصیصیافته با این برنامه همخوانی ندارد و عمدهکارهای پژوهشی و تحقیقاتی در کشور بهثمر نمینشیند. n حسینعلی شهریاری، عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس متأسفانه اعتباراتی که امسال بهمنظور امر پژوهش و تحقیقات لحاظ شده در جهت تحقق خواستههای مسؤولان عالی نظام نیست. n ابراهیم کارخانهای، نایب رئیس کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس عدم سیاستگذاری مطلوب در رابطه با اعتبارات پژوهشی در راستای توسعه و پیشرفت کشور و اینکه مراکز پژوهشی در حال حاضر بهصورت جزیرهای عمل میکنند و ارتباط هماهنگ، منسجم و سیاستگذاری شدهای بین آنها وجود ندارد تا براساس آنها برنامهها را تنظیم کرد از مشکلات پژوهش کشور است که باید مورد توجه قرار گیرد. n دکتر فریدون مهبودی، رئیس شبکهی بیوتکنولوژی پزشکی کشور با توجه به تأکیدات مقام معظم رهبری، صندوق حمایت از پژوهشگران و معاونتهای پژوهشی وزارتخانهها فعال شد و اگرچه بودجهی پژوهش بهطور خاص افزایش نیافت ولی در راستای تأمین بودجه، منابع دیگری فعال شد که کمبود بودجه را جبران کند. n عوض حیدرپور شهرضایی، مخبر کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی در دانشگاهها همت و حرکت عملیاتی کردن دستورهای مقام معظم رهبری در خصوص توجه به امر تحقیقات آغاز شده و معتقدم در دو وزارت بهداشت و علوم، مسؤولان به این سمت حرکت میکنند و باید در این زمینه، حرکتی را در دانشجویان نیز آغاز کرد چرا که در گذشته در جمع دانشجویان مباحث سیاسی و اجتماعی رونق چشمگیری داشت اما در خلال چندسال اخیر مباحث علمی درخصوص رشتههای مربوط به دانشجویان نیز مطرح میشوند. n سردبیراز شما فرزانگان جامعهی اسلامی نیز تقاضا می کنیم نظر خود را در این سه زمینه برای اطلاع دوستاناتان ارائه فرمایید. |