دانشمندان موفق شده اند با استفاده از اشعه ایکس بخشی از نوشته های ارشمیدس را بخوانند. هفته گذشته محققان دانشگاه استنفورد در کالیفرنیا پرده از راز دست نوشته ای برگرفتند که متعلق به قرن دهم میلادی و حاوی تنها نسخه از برخی مهم ترین آثار ارشمیدس است.
دست نوشته یادشده را ۸۰۰ سال قبل یک راهب پاک کرده و به جای آن دعا نوشته بود. تابش اشعه ایکس که توسط یک دستگاه شتاب دهنده ذرات تولید شده بود، باعث شد مقادیر ریز آهن که از جوهر اصلی برجا مانده بود، بدون آسیب دیدن قطعات پوست بز درخشش پیدا کند. این متن روی پوست بز نوشته شده است.
ویلیام نوئل مدیر موزه هنری والترز در شهر بالتیمور که این پوست در آن نگهداری می شود، گفت: «ما اطلاعات جدیدی در مورد یکی از بنیانگذاران علم غرب به دست می آوریم. این دشوارترین کار تصویربرداری از یک سند مربوط به قرون وسطی است چون این سند وضعیت بسیار بدی دارد.» در این طرح که ۱۱ روز طول می کشد، علاوه بر محققان دانشگاه استنفورد، کارشناسان اشعه ایکس، گردآورندگان سند و کارشناسان دوره یادشده حضور دارند.
تاباندن اشعه ایکس به قطر یک تار موی انسان بر یک صفحه حدود ۱۲ ساعت طول می کشد. محققان امیدوارند بتوانند ۱۵ صفحه را با این روش مطالعه کنند. پس از رمزگشایی از هر صفحه، آن را برای تماشای مردم در اینترنت قرار می دهند. اوه برگمن محقق دانشگاه استنفورد و سرپرست طرح گفت: «ما بر دشوارترین صفحات تمرکز کرده ایم که کارشناسان تا به حال قادر به خواندن آن نبوده اند.» این دست نوشته که ۱۷۴ صفحه دارد، دربرگیرنده تنها نسخه های آثار ارشمیدس درباره شناور شدن، جاذبه و ریاضیات است. کارشناسان معتقدند یک نویسنده این متن ها را از لوح اصلی یونانی به قطعات پوست بز منتقل کرد.
سه قرن بعد، راهبی متن ارشمیدس را پاک کرد و روی آن دعا نوشت. در سال ۱۹۹۸ یک مجموعه دار گمنام دو میلیون دلار برای خرید آن داد و سپس آن را برای تحقیقات و نگهداری به موزه هنری والترز قرض داد. در خلال هشت سال گذشته، محققان از پرتو فرابنفش و صافی های زیر قرمز و نیز دوربین های دیجیتال و فنون فرآوری برای خواندن بخش اعظم متن استفاده کردند، اما صفحاتی چند همچنان ناخوانا باقی مانده بود. نوئل گفت: «هرگز نخواهیم توانست کل متن را بخوانیم. فقط تا آنجا که بتوانیم، می خوانیم و برای این کار دست به هر کاری می زنیم.»
ارشمیدس که در قرن سوم قبل از میلاد متولد شد، یکی از بزرگترین ریاضی دانان یونان محسوب می شود که شاید شهرت وی بیشتر به خاطر کشف قانون شناور شدن اجسام در آب باشد.