در صورتیکه هر نوع اختلال جدی درپانکراس منجر به تولید ناکافی انسولین شود یا به عبارتی هایپر گلایسمی ظاهر و مقاومت انسولین در سطح سلول ایجاد شود، به آن دیابت غیر وابسته به انسولین می گویند. تولید انسولین در دیابت نوع ۲ متفاوت است. این تفاوت در تولید اضافی انسولین می باشد که منجر به هایپر انسولینمی می شود.این حالت مربوط به گیرنده‌های انسولین در سطح سلول است. تفاوت دیگر در عدم کفایت در تولید انسولین می باشد، که برخی اوقات در حد طبیعی و برخی اوقات کمتر از حد طبیعی است.
دیابت نوع ۲ همراه با چاقی است. از اختصاصات این دیابت مقاومت محیطی به انسولین است. یعنی ممکن است میزان انسولین در پلاسما طبیعی هم باشد ولی بدلیل مقاومت محیطی موثر نیست.
چاقی اغلب در بزگسالان دیابتی قبل از ظهور بیماری مشاهده شده است .و عملا” دیده می شود که افراد دارای وزن طبیعی یا تا حدی کم وزن کمتر مستعد ابتلاء به بیماری دیابت می باشند .
عادات غذایی بد و نا کافی به اضافه پرخوری و نداشتن فعالیتهای بدنی ممکن است زمینه را برای تظاهر علائم بیماری دیابت آماده سازد.برخی از پزشکان معتقدند که رابطه این بیماری با فعالیتهای فکری بیش از فعالیتهای جسمی است.بدین معنی که فشارهای عصبی و نگرانیها ممکن است در بروز بیماری دخالت داشته باشد.بیماریهای کبدی، کیسه صفرا، تیروئید و غده پانکراس نیز اغلب همراه دیابت دیده شده اند. به‌ نظر می رسد عوامل ارثی اهمیت زیادی داشته باشد.
بیماری دیابت از زمان لقاح شروع می شود و از این زمان تا شروع تظاهرات آشکار بیماری ممکن است چند ماه تا چند سال طول بکشد.