در سال 2050 قرار است روباتهایی طراحی و ساخته شود که شبیه انسان بوده و بتواند تمام حرکات انسان را تقلید و از همه جالبتر اینکه فوتبال بازی کند.

باید منتظر بود. با حجم بالای فعالیتهای روزانه و البته مساله کمبود زمان که همیشه با آن مواجه هستیم، قطعا سادهتر کردن کارها و کنترل زمان انجام آنها یکی از دغدغههایمان است. دغدغهای که شاید برای بعضیها جدیتر بوده تا جایی که به دنبال حل آن آنها را در مسیر علم و تکنولوژی قرار داده است.
در میان تمام آنچه نتیجه این تلاشها بوده، روباتها شاید مانوسترند. سیستمهایی که با توجه به کاربردهای مختلفشان در بخشهایی مانند صنعت، خدمات، اقتصاد، کشاورزی و ... خیلی زودتر از چیزی که تصور میشد در بین مردم پذیرفته شدهاند.
در واقع تکنولوژی ساخت روباتها فعالیتی برای توسعه علم هوش مصنوعی و روباتیک با طرح یک مساله استاندارد است که دامنه بزرگی از تکنولوژیهای همطبقه خودش را مورد آزمایش قرار میدهد. صنعتی که برای اولینبار پرفسور آلن مکورت آن را در سال 1993 معرفی کرد زمینهای شد برای شروع فعالیتهای کارگاهی و بعد از آن تدوین استانداردهایی برای مسابقات روبوکاپ.
مسابقاتی که این روزها در سطح جهانی با حضور روباتهای مختلف با تکنولوژیهای سختافزاری و نرمافزاری متفاوت برگزار میشود، اولین بار در سال 93 و به وسیله گروهی از محققین ژاپنی برگزار شد. مسابقه جذابی که در کمتر از یک ماه تقاضاهای زیادی را از کشورهای دیگر برای تبدیل این پروژه به یک پروژه مشترک بینالمللی به دنبال داشت.
بالاخره فراخوانی برای سازماندهی اولین دوره جام جهانی فوتبال روباتها تهیه و بعد از آن این مسابقات هر سال در یکی از کشورهای جهان برگزار میشود.
دکتر ناظمی عضو هیات مدیره و مسوول کمیته آموزش و پژوهش نظام رایانهای استان تهران که سرپرستی تیم روبوکاپ دانشگاه شهید بهشتی را هم به عهده دارد، در این رابطه میگوید: فعالیتهای پژوهشی و تحقیقاتی در دانشگاهها انتخابی نیست و توسط استادان شناسایی و انجام میشود. چند سال پیش به دنبال تمایل تعدادی از دانشجویان و البته علایق شخصی خودم، فعالیت در این زمینه را شروع کردم. به طور کلی در ایران مدتی است که موج این حرکت علمی در دانشگاههای معتبر و حتی معمولی شروع شده تا جایی که در اغلب مراکز آموزشی، هستههای اولیه روبوکاپ در شاخههای مختلف تشکیل و فعالیت میکنند.
جریانی که علاوه بر ایجاد محیط تحقیقی، کیفیت آموزشی و درک مطالب تئوری و کاربرد علمی دروس رشتههای دانشگاهی را افزایش میدهد. شکلگیری تیمهای روبوکاپ در زمینه شبیهسازی و اندازه متوسط در ایران به 6سال قبل در دانشگاه صنعتی شریف برمیگردد. در سال 1999 هم برای اولین بار تیم روباتهای اندازه متوسط این دانشگاه توانست مقام اول و در سال 2000 مقام سوم جهان را به دست بیاورد.
در واقع هدف نهایی برگزاری این مسابقات ساخت روباتهای شبیه انسان است و در حال حاضر کاربردهای مختلفی از روبوکاپ پیاده شدهاند، کاربردهایی مانند: مسیریابی اطلاعات در شبکه، خلبان مجازی چرخبال، جابهجایی و سازماندهی افراد به طور اتوماتیک، شبیهسازی نبردهای هوایی برای آموزش خلبان خودکار، وسایل نقلیه هوشمند، واقعیت مجازی، پروژههای آموزشی در دانشگاه، امدادمصدومان، کنترل خطوط تولید صنعتی، کنترل ماهواره و کنترل روباتهای صنعتی و درمانگاهی.
ناظمی در این مورد میگوید: «در حقیقت هدف روبوکاپ برای سال 2050 برنامهریزی شده است. در این سال قرار است روباتهایی طراحی و ساخته شود که شبیه انسان بوده و بتواند تمام حرکات انسان را تقلید و از همه جالبتر اینکه فوتبال بازی کند. فکر میکنم اوج این هدف زمانی باشد که 11روبات با یک تیم فوتبال انسانی بازی کنند و روباتها برنده از زمین خارج شوند.»
حضور تیمهای کشور ما در این مسابقات هم اغلب فعال بوده تا جایی که میتوانیم به جرات بگوییم که در طول 9 دوره برگزاری این مسابقات در جهان تیمهای ایرانی توانستهاند، یکی از مقامهای اول تا سوم را به خودشان اختصاص بدهند. مسابقات روبوکاپ امسال که تیرماه در ژاپن برگزار شد، نمونه خوبی است برای اثبات این ادعا. در این مسابقات بعد از ژاپن، ایران با 64 تیم بیشترین تعداد تیم را داشته و توانست در بخش شبیهسازی از 18مقام، 8مقام را به دست بیاورند.
ناظمی درباره این مسابقات میگوید: «نتایج این مسابقات در مجموع برای تیمهای ما رضایتبخش بوده است. به نظر من لیگهای شبیهسازی امداد و شبیهسازی بازی روباتهای فوتبالیست (2بعدی و 3بعدی) جالب بود و ایران هم توانست مقامهای خوبی را در این لیگها به دست بیاورد.
اما با تمام اینها نمیتوان کمبود امکانات سختافزاری و مراجع علمی جدید را نادیده گرفت. تیمهای ایرانی معمولا با در اختیار داشتن حداقل امکانات و تجهیزات فعالیت میکنند. امسال دو مشکل عمده در تیمهای دانشگاه ما وجود داشت. یکی نبودن نظارت و کنترل عملکرد تیمها که در نبود من ضعیف انجام شد و دیگر ناهماهنگی و ارتباط ضعیف اعضای تیم که به کمبود منابع و تجهیزات اضافه شدند تا عملکرد تیم را ضعیف کنند.»
شاید برنامهریزیهای دقیقتر بتواند این مشکلات را تا حد زیادی حل کند. سال آینده شاید بتواند سال بهتری باشد. برای اعضای تیمهای روباتیک مسابقات ربوکاپ آلمان میتواند بهانه خوبی باشد برای برطرف کردن آنچه به عنوان مشکل ایجاد ضعف در تیمها میکند.