زنگ‌تفریح شماره ۱۵۹
در طول زندگیم هیچگاه از کسانی که
با نظر من موافق بودند چیزی نیاموختم.
مالرو
پال اردوش ریاضی‌دان شهیر مجارستانی در 26 مارس سال 1913 میلادی در بوداپست متولد شد. پدر و مادر او هر دو معلم دبیرستان بودند. در تعیین منزلت حرفه‌ای اردوش، همچون منزلت حرفه‌ایِ هر ریاضی‌دان معاصری، اختلاف نظر وجود دارد؛ اما جدا از هر سلیقه‌ای، این از امور واقع است که اردوش بیش از هر کس دیگری در تمام طول تاریخ ریاضیات، مقاله منتشر کرده است. این دانشمند خستگی‌ناپذیر مسائل بسیاری را در ریاضیات پیش روی پژوهش‌گران قرار داده و بیش از 1500 مقاله و کتاب را به تنهایی یا با همکاری دیگران به رشته تحریر درآورده است و از این رو می‌توان گفت که بیش از هر کسی در تاریخ ریاضیات با ریاضی‌دانان دیگر همکاری داشته است.
این ریاضی‌دان برجسته سه سال بیشتر نداشت که به نوعی نابغه‌ای خردسال به شمار می‌آمد و به راحتی می‌توانست با اعداد نسبتاً بزرگ محاسبات ریاضی را انجام دهد. اردوش از همان اوان نوجوانی پژوهش در ریاضی را آغاز کرد. نخستین مقاله‌اش را در 18 سالگی نوشت و در آن اثباتی جدید برای یکی از قضیه‌های چبیشف ارایه داد.
پال اردوش در سخنرانی‌اش با عنوان نابغه‌های خردسال که در 1970 ایراد شد، از نوابغ کم سن و سالی همچون پیتر لاکس، پیتر آنگار و پوشا (اردوش وقتی پوشا را دید که هنوز 12 سالش تمام نشده بود. معروفترین و پرارجاع ترین مقاله پوشا درباره خط‌های‌ها میلتونی است که آن را وقتی پانزده ساله بود نوشت. پوشا که در 1970 فقط 22 سال داشت حدود هشت مقاله نوشته بود.) نام می‌برد. لواش، پلیکان و ماته از دیگر نابغه‌های خردسال مجاری هستند که پال اردوش به آنها اشاره می‌کند. هر چند با این سه، ارتباط کمتری داشت.
وی می‌گوید : مایلم در باره علت این که این قدر نابغه خردسال در مجارستان زیاد است حدس‌های خودم را بیان کنم : بیش از هر چیزی، این که انتشار نشریه‌های ریاضی ادواری ویژه دانش‌آموزان دبیرستانی دست کم حدود 80 سال قدمت دارد. از این گذشته مسابقه‌های ریاضی بسیاری نظیر مسابقه اتووش-کورشاک در مجارستان برگزار می‌شود، که سابقه آن به سال 1895 بر می‌گردد. و همین‌طور سایر مسابقات معتبر ریاضی دبیرستانی که درمجارستان برگزار می‌شود، مانند مسابقه شوتیز که بعد از جنگ جهانی دوم به راه افتاد. رسانه‌های عمومی مجارستان نیز توجه ویژه‌ای به این مقوله دارند و عده‌ی زیادی از مردم مجار با علاقه زیاد این مسابقات را پی می‌گیرند.
پال اردوش سرانجام در سال 1996 در زادگاهش درگذشت. هر ساله جایزه‌ای به یاد این ریاضی‌دان و به نام «پال‌اردوش» برگزار می شود، که این جایزه یکی از دو جایزه فدراسیون جهانی مسابقات ملی ریاضی است و به ریاضی‌دانانی که نقش مؤثری در توسعه‌ی ریاضی در سطح ملی و ارتقای آموزش ریاضی ایفا کرده‌اند، اعطا می‌شود. این جایزه در سال 2006 میلادی به آقای دکتر رجالی و تنی چند نفر از ریاضی‌دانان برجسته جهان اهدا شد.
