زنگ تفریح 237، در قسمت دوم و آخر این مطلب با یک سری مولکولهای آلی مهم آشنا و دلیل اهمیت این مولکولهای را میفهمیم.
لیپیدها
لیپیدها مولکولهایی هستند که آبگریز هستند و به دلیل پیوندهای کووالانسی ناقطبی در آب حل نمیشوند. چهار گروه اصلی لیپیدها، چربیها، فسفولیپیدها، مومها و استروئیدها هستند.
چربیها
چربیها و روغنها از دو نوع مولکول ساخته شدهاند؛ گلیسرول که نوعی الکل است و سه نوع اسید چرب که به عنوان تریگلیسریدها شناخته میشوند.
فسفولیپیدها
ساختار این نوع لیپید شامل یک دنباله آبگریز هیدروکربن و یک گروه فسفات آبدوست در انتهای این دنباله است. این یعنی فسفولیپیدها هم در آب و هم در روغن انحلال پذیرند.
سلولهای غشاهای بدن ما اکثرا از فسفولیپیدهایی که در دو لایه منظم شدهاند که در هر دو لایه دنباله در داخل و انتهای آبدوست آن در خارج قرار دارد. به این آرایش لیپید دولایهای میگویند.
|
استروئیدها
استروئیدها یک هسته مرکزی از مولکول کلسترول تشکیل میدهند که شامل چهار حلقه جوش خورده میباشد و در تمامی استروئیدها موجود است. کلسترول یک پیش ماده برای هرمونهای جنسی و ویتامین دی است. غشاهای سلولی ما شامل مقدار زیادی کلسترول هست که در منعطف و روان نگه داشتن غشاء حتی زمانی که سلولهای ما در معرض دماهای پایینتر قرار میگیرند کمک میکند.
مومها
مومها استرهایی از الکل هستند که در آب انحلال ناپذیر هستند و به سختی شکسته میشوند. مومها لایههای محافظ و ضدآب را بر روی بعضی از گیاهان، باکتریها، موی حیوانات و پوشش خارجی حشرات تشکیل میدهند.
|
نوکلئیک اسیدها و نوکلئوتیدها
نوکلئیک اسیدها پلیمرهایی هستند که از مونومرهای نوکلئوتید ساخته شدهاند. هر مونومر نوکلئیک اسید یک نوکلئوتید هست و شامل سه قسمت است؛ قند پنتوز (pentose sugar)، یک یا چند گروه فسفات و یکی از 5 نیتروژن بنیادی چرخهای.
نوکلئوتیدها توسط پیوندهای کووالانسی بین فسفات یک نوکلئوتید و قند نوکلئوتید بعدی به هم متصل میشوند و تشکیل یک استکلت فسفات-قند میدهند. پایههای نیتروژنی نیز مانند دندانههای یک شانه از در این زنجیره قرار دارند.
پیوندهای هیدروژنی میان پایههای خاص دو زنجیره نوکلئیک اسید شکل میگیرند، که تشکیل یک مولکول DNA پایدار و مستحکم را میدهند. درباره ساختار DNA خیلی بیشتر میتوان صحبت کرد اما در قالب این مطلب و این بخش نمیگنجد.
امیدواریم شما دوستان گرامی اکنون اطلاعات بیشتری از مولکولهای آلی اطرافتان داشته باشید و درک بهتری از شیمی بدست آورده باشید.