لیتیوم سبک‌‌ترین فلز شناخته شده است که از قضا می‌‌‌‌تواند ذهن انسان را هم آرام و سبک کند.
لیتیوم، با عدد اتمی ۳، موارد استفاده‌‌ی بسیاری دارد. از جمله مهم‌‌ترین این استفاده‌‌ها در صنعت هوانوردی و باتری‌سازی است. این عنصر در حوزه‌‌ی سلامت ذهن نیز کاربرد دارد. لیتیوم کربنات یکی از رایج‌‌ترین داروها برای درمان بیماری دوشخصیتی و بهبود نوسانات خلقی پرخاشجویانه‌‌ی ناشی از آن است.
کشف فلز لیتیوم داستان جالبی دارد. در دهه‌‌ی ۱۷۹۰ یک طبیعی‌دان برزیلی به نام آندرالدا سیلوا (JozéBonifácio de Andralda e Silva) پتالیت معدنی(LiAISi4O10) را در جزیره‌‌ی سوئدی ایسله اوتو کشف کرد. این ماده رنگ سفید متمایل به خاکستری داشت، اما زمانی که در آتش قرار داده میشد، به رنگ قرمز روشن شعله می‌‌‌‌کشید. در سال ۱۸۱۷ شیمیدان سوئدی یوهان آگوست آرفودسون (Johan August Arfvedson) دریافت که پتالیت حاوی یک ماده‌‌ی ناشناخته است. او نتوانست این فلز ناشناخته را خالص سازی کند، اما یکی از نمک‌‌های آن را از پتالیت استخراج کرد. نام لیتیوم از واژه‌‌ی یونانی لیتوس، به معنی سنگ اقتباس شده است.
تا سال 1855 کسی نتوانست لیتیوم خالص را استخراج کند. در این سال یک شیمیدان بریتانیایی به نام آگوستوس متیسن (Augustus Matthiessen) به همراه شیمیدان آلمانی نامدار رابرت بونزن (Robert Bunsen)، جریان الکتریکی به لیتیوم کلرید وصل کردند و موفق شدند لیتیوم خالص به دست آورند.
شناسنامه‌‌ی لیتیوم:
بر اساس اطلاعات آزمایشگاه ملی شتابدهنده‌‌ی خطی جفرسون (Jefferson National Linear Accelerator Laboratory) مهم‌‌ترین داده‌‌های عنصر لیتیوم عبارتند از
عدد اتمی (تعداد پروتون‌‌ها در هسته): 3 نماد اتمی (در جدول تناوبی): Li وزن اتمی (جرم متوسط اتم): 6.941 حالت فیزیکی در دمای اتاق: جامد چگالی: ۰.۵۳۴ گرم بر سانتی‌متر مکعب نقطه‌‌ی ذوب: ۱۸۰.۵ درجه‌‌ی سانتی‌گراد نقطه‌‌ی جوش: ۱۳۴۲ درجه‌‌ی سانتی‌گراد تعداد ایزوتوپ‌‌ها (اتم هایی از یک عنصر با تعداد متفاوت نوترون): ۱۰ ایزوتوپ، که ۲ ایزوتوپ آن پایدار هستند. رایج‌‌ترین ایزوتوپ ها: Li-7 (با ۹۲.۴۱ درصد فراوانی طبیعی) و Li-6 (با ۷.۵۹ درصد فراوانی طبیعی)
اثر لیتیوم بر مغز:
لیتیوم از بسیاری جهات فلزی ویژه است. این عنصر سبک و نرم است. آنقدر نرم که می‌‌‌‌توان آن را با چاقوی آشپزخانه برید و آنقدر سبک که روی آب شناور می‌‌‌‌ماند. همچنین این فلز با نقطه‌‌ی ذوب پایین و نقطه‌‌ی جوش بالا در بازه‌‌ی دمایی گستره‌ای در حالت جامد است.
لیتیوم مانند سایر فلزات گروه قلیایی، با آب واکنش‌پذیری شدیدی دارد. ترکیب آب و لیتیوم منجر به تولید هیدروکسید لیتیوم و گاز هیدروژن خواهد شد، که معمولاً به شکل شعله‌ای قرمز رنگ پدیدار می‌‌‌‌شود. لیتیوم تنها ۰.۰۰۰۷ درصد از پوسته‌‌ی زمین را تشکیل داده است و تنها به حالت ترکیب، مانند نمک‌‌ها و سنگ‌‌های معدنی یافت می‌‌‌‌شود. این نمک‌‌ها قادرند تغییراتی در مغز ایجاد کنند. نمک‌‌های لیتیوم اولین داروهایی بودند که سازمان غذا و داروی ایالات متحده آن‌‌ها را برای درمان افسردگی و روان‌پریشی تأیید کرد.
امروزه لیتیوم کربنات ترکیبی است که اغلب به عنوان دارو به فروش می‌‌‌‌رسد. اما تقریباً هیچ کس نمی داند که کارکرد لیتیوم بر مغز چگونه است و چگونه خلق و خو را ثبات می‌‌‌‌بخشد. پژوهش‌‌ها تأثیر این دارو بر دستگاه عصبی بدن را دریافته‌اند. برای مثال در سال ۲۰۰۸ محققان در ژورنال سلول (journal Cell) گزارش دادند که لیتیوم فعالیت گیرنده‌‌های عصبی ناقل‌‌های دوپامین را مختل می‌‌‌‌کند. همچنین در سال ۲۰۱۱ ژورنال روانپزشکی زیستی (journal Biological Psychiatry) اعلام کرد که لیتیوم حجم مغز را افزایش می‌‌‌‌دهد. البته این مسئله هنوز در حال بررسی است.
منبع:
Encyclopedia>Lithium
منابع مفید: