مولکولی با توانایی اتصال و حل کردن مجدد پروتئین‌های نادرست تا شده در چشم توسط تیمی از محققان امریکایی شناسایی شده است. این مولکول (استرول) ممکن است قابلیت استفاده به عنوان یک روش درمانی بدون جراحی برای آب مروارید را داشته باشد. قطره‌های چشمی حاوی این مولکول تا حدودی موفق به متوقف کردن آب مروارید در موش‌ها و بازگرداندن شفافیت در عدسی‌های جدا شده‌ی چشم انسان شده است.

در حال حاضر، افرادی که مبتلا به آب مروارید می‌شوند باید با عمل جراحی درمان شوند تا بینایی خود را بازیابند. این روند در کشورهای توسعه یافته بسیار جا افتاده است. اما به گفته‌ی Jason Gestwicki از دانشگاه کالیفرنیا در سان فرانسیسکو (UCSF) که مدیریت این تحقیقات را بر عهده داشته است، حدود صد میلیون نفر در جهان به دلیل ابتلا به آب مروارید و نبود تجهیزات جراحی نابینا هستند. با این وصف وجود یک روش درمانی موضعی با عمر مفید بالا که به حداقل آموزش نیاز داشته باشد بسیار لازم است.

آب مروارید توسط پروتئین‌های کریستالی آسیب دیده در عدسی چشم ایجاد می‌شود. این پروتئین‌ها در ابتدا محلول و شفاف هستند، اما هرگز جایگزین نمی‌شوند و ممکن است با گذشت زمان دچار تاخوردگی اشتباه شوند و توده‌های مات نامحلول بسیار پایدار تشکیل دهند. در این باره Gestwicki توضیح می‌دهد: «اگر ما بتوانیم مولکولی کوچک داشته باشیم که به پروتئین‌های کریستالی تا شده به صورت طبیعی که حلال هستند متصل شود، انرژی حاصل از این برهم‌کنش سبب می‌شود این فرم از پروتئین فرم پایدارتر باشد. بدین ترتیب روند پیر شدن آن پروتئین کندتر می‌شود.»

اما تا کنون یافتن دارویی که این پروتئین‌ها را هدف خود قرار دهد بسیار دشوار بوده است. به گفته‌ی Gestwicki این کریستال-ها عملکرد آنزیمی ندارند و تنها ساختاری هستند. به همین دلیل تمام روش‌های قبلی برای اتصال یک مولکول به آنها غیر قابل استفاده است. برای حل این مشکل، تیم تحقیقاتی روشی خاص برای بررسی مواد به کار بردند که شامل بررسی تأثیر مولکول‌های مختلف بر دمای ذوب کریستال‌های آلفا و بتای به اشتباه تا خورده بود. هر چه این کریستال‌های به اشتباه تا خورده مقاومت بیشتری در برابر گرما داشته باشند، کاهش درجه حرارت ذوب نشان می‌دهد که آنها به حالت اولیه‌ی خود بازگشته‌اند.

بررسی‌های این تیم تحقیقاتی نشان داد که چند مولکول (بیشتر استرول) قادر به کاهش دمای ذوب کریستال‌ها هستند. بهترین نمونه، 5-cholesten-3b,25-diol، قادر به کاهش دمای ذوب تا دو درجه سانتیگراد بود. آزمایش‌های بیشتر از جمله تست‌های NMR نشان داد که این مولکول به سطح مشترک کریستال‌های آلفا و بتا متصل می‌شود و دو پروتئین تشکیل یک دی‌مر را می دهند. تیم تحقیقاتی عقیده دارند این فرآیند می‌تواند سبب پایداری پروتئین‌ها و توقف تشکیل پروتئین‌های اشتباه تا خورده‌ی نامحلول شوند، و حتی ممکن است بتوانند این روند را عکس کنند.

این تیم مولکول شناسایی شده را با استفاده از قطره‌های چشمی بر روی عدسی مبتلا به آب مروارید جدا شده از چشم انسان و همچنین موش‌های زنده که با مهندسی ژنتیک به آب مروارید مبتلا بودند آزمایش کردند. طبق توضیحات Gestwicki روند بهبود در حلالیت و شفافیت پروتئین‌های داخل عدسی مشاهده شده است، اما بازگشت کامل اتفاق نیفتاده است. به عنوان مثال، در بیشتر موش‌ها شدت آب مروارید که با استفاده از سیستم LOCS iii که میزان کدر بودن عدسی را در مقیاس یک تا پنج تعیین می‌کند اندازه‌گیری می‌شود، پس از استفاده از قطره به تعداد شش مرتبه در طول دو هفته حداقل یک درجه کاهش یافته است. به گفته‌ی Gestwicki هنوز امکان بررسی تأثیر این ماده بر بینایی وجود ندارد زیرا موش‌ها در درجه‌ی اول از حس بویایی برای دیدن جهان اطراف خود استفاده می‌کنند. مرحله‌ی بعدی انجام چنین آزمایش‌هایی روی سایر حیوانات مانند سگ‌هاست تا این موضوع بهتر بررسی شود.

در این باره Fielding Hejtmancik از موسسه‌ی بهداشت امریکا توضیح می‌دهد: «این مطالعات اولیه هستند و هنوز تحقیقات زیادی باید انجام شوند. اما می‌توانیم پیش‌بینی کنیم که در پنج تا ده سال آینده ممکن است دارویی برای کاهش سرعت پیشرفت آب مروارید و یا حتی توقف و درمان آن یافت شود. این تیم تحقیقاتی کار بسیار مهمی انجام داده‌اند. آنها نشان داده‌اند که مولکول مد نظرشان توانایی جلوگیری از تغییر فرم پروتئین‌ها و حل کردن فیبرهای نوع آمیلوئید را دارد.» با این وجود Hejtmancik در مورد توانایی درمانی استرول در مراحل پیشرفته‌ی بیماری مطمئن نیست. وی توضیح می‌دهد: «گمان من این است که می‌توان از این ماده برای معکوس کردن روند پیشرفت بیماری در مراحل اولیه‌ی تجمع پروتئین‌ها استفاده کرد، اما پس از گذشت زمان طولانی، مثلاً چند سال، این تجمعات پروتئینی پیوندهای کووالانس با هم برقرار می‌کنند و حل کردن این شبکه‌ی تشکیل شده با این دارو امکان پذیر نخواهد بود.»

تیم تحقیقاتی Gestwicki شرکتی راه‌اندازی کرده‌اند تا فن‌آوری خود را توسعه دهند. آنها امیدوارند در چند سال آینده به روش درمانی مناسب برای پستانداران بزرگتر دست یابند. به گفته‌ی Gestwicki اگر این تیم بتواند ثابت کند ماده‌ی مورد نظر موثر است، می‌توانیم ایجاد یک روش درمانی بر پایه‌ی قطره‌های چشمی را انتظار داشته باشیم.