زنگ تفریح 240، فرض کنید که برای مدرسه دیرتان شده است، و متوجه می‌شوید که پیراهنتان اتو نشده است. این مسئله به شدت شما را عصبانی می‌کند، این طور نیست؟ خب، آیا میدانید که پارچه‌هایی وجود دارند که نیاز به اتو کردن ندارند؟ این پارچه‌ها از الیاف مصنوعی ساخته شده‌اند.
چرا پارچه‌های مصنوعی نیازی به اتو کردن ندارند؟
صدها نوع از پارچه‌های مصنوعی وجود دارند. دو نوع معمول‌تر نایلون و پلی‌استر می‌باشند. این پارچه‌ها به دلایل زیادی برای تولید لباس‌ها بسیار معروف هستند. این پارچه‌ها آب را جذب نمی‌کنند، بنابراین بلافاصله پس از شستن خشک می‌شوند. آن‌ها اگر زیاد عرق می‌کنید به بدنتان نمی‌چسبند. این الیاف بسیار الاستیک (کشسان) هستند، این بدان معنی است که اگر آن‌ها را خم کنیم، به حالت اولیه برمی‌گردند. این همان دلیلی است که این الیاف چروک را نگاه نمی‌دارند، و نیازی به اتو کردن ندارند.
نایلون بعد از چندین سال تحقیق در شرکت دوپونت (DuPont) تولید شد. در اصل به آن لیف 66 می‌گفتند، اما آن‌ها به دنبال یک اسم تجاری بودند. اولین پیشنهاد اسم دوپاروه (Duparooh) بود، که مخفف جمله "دوپونت یک خرگوش از کلاه بیرون می‌کشد" (“DuPont pulls a rabbit out of hat”) بود! بعد از 400 اسم مختلف که پیشنهاد شد، در آخر نایلون انتخاب شد که مرکب از اسم دو شهر نیویورک و لندن می‌باشد (NY=NewYork, Lon=London).
 |
| ساختار نایلون |
نایلون چگونه ساخته می‌شود
نایلون از دو ماده شیمیایی ساخته شده است، ادپیک اسید (AA) و هگزامتیلن دی‌آمین (HMD). این دو ماده با نسبت مساوی با هم مخلوط می‌شوند و سپس تا دمای 285oC حرارت داده می‌شوند. در این دما، این دو با هم واکنش می‌دهند تا AA-HMD را تشکیل دهند. انتهای آزاد AA برای واکنش با یک HMD دیگر آزاد است، و سر آزاد HMD نیز آماده برای واکنش با یک AA دیگر است. بنابراین آن‌ها شروع می‌کنند به متصل شدن به هم و یک زنجیر طولانی را تشکیل می‌دهند:
-AA-HMD-AA-HMD-AA-HMD-AA-HMD-AA-HMD-AA-HMF-AA-HMD-
اگر این مخلوط سرد شود، تشکیل یک توده ضخیم و بدون فایده را می‌دهد. بنابراین زمانیکه این مخلوط هنوز داغ است، به درون یک سیلندر ریسندگی ریخته می‌شود. این سیلندر دارای تعداد بسیار زیادی سوراخ‌های کوچک است. وقتی که این سیلندر با سرعت زیاد شروع به کار می‌کند، مایع از این سراخ‌ها بیرون می‌آید. این مایع بعد از خروج به سرعت به شکل یک سیم خشک می‌شود. این دستگاه را می‌توان به چرخ گوشت تشبیه کرد که ماده اولیه AA و HMD می‌باشد و خروجی الیاف می‌باشد.
خواص دیگر
 |
| زایلون |
الیاف مصنوعی استفاده‌های زیاد دیگری نیز دارند. برای مثال پارچه ضد گلوله کولار از الیاف مصنوعی ساخته می‌شود، که بسیار شبیه به نایلون می‌باشد. کولار علاوه بر پیوندهای طولی دارای پیوندهای عرضی نیز می‌باشد که این پیوندهای شبکه‌ای خاصیت ضربه گیر بودن را به این پارچه می‌دهد. الیاف محکم دیگر زایلون (Zylon) می‌باشد که برای زره بدنی، و بعضی از قسمت‌های مریخ‌پیما استفاده می‌شود.
 |
| ساختار کولار |
 |
| لباس ورزش از جنس اسپاندکس |
پارچه‌ی جالب دیگر اسپاندکس (spandex) می‌باشد (اسم این پارچه از تغییر کلمه‌ی منبسط شدن “expand” آمده است). این پارچه می‌تواند خیلی بیشتر از لاستیک کش آید، بنابراین از آن برای تولید چیزهایی مثل عرقگیر ورزشکاران، لباس شنا و حتی لباس رقاصان باله استفاده می‌شود. مخلوط اسپاندکس و کتان برای تولید جین‌های تنگ استفاده می‌شود. شلوارهای مشکی و براق از جنس اسپاندکس در دهه‌ی 1980 بسیار مشهور بودند، که بعنوان جین‌های مهمانی فروخته می‌شدند.
 |
| الیاف اسپاندکس در میکروسکوپ الکترونی |
 |
| ساختار الیاف اسپاندکس |