زنگ تفریح 232، تقطیر ساده، تقطیر جزء به جزء، تقطیر تخریبی
تقطیر، جداسازی یک جزء از جزء دیگر توسط تبخیر و معیان است. محصول بدست آمده توسط تقطیر، عصاره خوانده میشود. این فرایند برای تصفیه مایعاتی که دارای ناخالصی هستند، جداسازی انواع مختلف مایعات از هم، و برای ایجاد تغییرات شیمیایی در اجزاء جامد استفاده میشود. سه نوع اصلی تقطیر وجود دارد: ساده، جزء به جزء، و تخریبی.
|
تقطیر ساده
تفطیر ساده برای از بین بردن ناخالصیهای موجود در مایع استفاده میشود. آب میتواند از آب و مواد معدنی از طریق این فرایند جدا شود. آب در یک محفظه بسته به نام دیگ بخار جوشانده میشود. بخاری که از سطح آب در حال تبخیر حاصل میشود از طریق یک لوله که از دیگ بخار به یک لوله به نام چگالنده وصل است، هدایت میشود. چگالنده، نیز به یک لولهی سوم متصل است. به کل این دستگاه یک دستگاه تقطیر میگویند.
در سادهترین شکل، چگالنده یک لوله است که توسط یک لولهی بزرگتر حاوی آب سرد پوشانده شده است. بخار آب دیگ بخار هیچگاه در تماس با آب سردی که در اطراف لولهی داخلی در جریان است قرار نمیگیرد. بدلیل اینکه بخار گرمایش را از دست میدهد، به مایع تبدیل میشود و در لولهی جمعآوری جریان مییابد. این فرآیند تا زمانی که تمام آب درون دیگ بخار تبخیر شود ادامه مییابد. ناخالصیهای جامد درون آب در ته دیگ بخار باقی میمانند.
|
تقطیر جزء به جزء
این روش برای جداسازی دو یا چند مایع در یک مخلوط استفاده میشود. قواعد کلی مانند قواعد استفاده شده در تقطیر ساده است، ولی در این روش مخلوط دو یا چند بار تقطیر میشود.
هر مایعی در مخلوط در دمای متفاوتی بجوش میآید. وقتی مخلوط در دیگ بخار با پایینترین دمای جوش در بین دمای جوش مایعهای موجود در مخلوط گرما داده میشود، تمامی مایعاتی که دارای این دمای جوش هستند تبخیر میشوند. ولی بخار حاصل دارای درصد بالاتری از دومین مایع با دمای جوش پایین است. این بخار در چگالنده به مایع تبدیل میشود و برگردانده میشود.
در این حالت، یک جزء از کل مایع اصلی در دیگ بخار تقطیر میشود. این جزء ممکن است دوباره تقطیر شود تا زمانی که مایع با پایینترین دمای جوش بصورت خالص ایجاد شود. سپس دمای دیگ بخار را افزایش میدهیم تا مایع با دمای جوش پایین بعدی تقطیر و تقطیر شود تا زمانیکه بصورت خالص درآید. این فرایند ادامه مییابد تا زمانیکه تمام مایعات درون مخلوط جدا شوند.
در عمل، این فرایند به توسط استفاده از یک ستون تقطیر تسریع میشود. بخارهایی که از تبخیر در دماهای پایین حاصل میشوند سبکتر هستند و لذا در ستون تقطیر بالاتر از بخارهایی میروند که حاصل از تبخیر در دماهای بالا هستند. لولهای موجود در بالای ستون بخارهای سبک را به چگالنده منتقل میکنند، در حالیکه لولههای پایینتر بخارهای سنگینتر را به چگالنده منتقل میکنند. بنابراین شکنههای مختلف میتوانند بصورت با هم و متداوم تبخیر شوند که نسبت به حالتی که هر شکنه را جدا جدا در فرایند قرار دهیم بهتر است.
در حالتی که تقطیر جزء به جزء، جبرانی یا تصحیحی خوانده میشود، قسمتی از بخار چگال شده و سپس توسط بخار جدید مخلوط میشود. این فرایند به خالص سازی محصول کمک میکند.
تقطیر جزء به جزء یکی از روشهای تولید الکل است (البته این روش الکل خالص را تولید نمیکند) و یکی از فرایندهای مهم در پالایش نفت است.
تقطیر تخریبی یا خشک
تقطیر تخریبی فرایند حرارت دادن ماده جامد برای تجزیه آن است. این فرایند تخریب کامل نمونه اولیه تشکیل مواد جدید را حاصل میشود. معمولا، درصدی از مادهای که حرارت داده شده به کربن تبدیل میشود، و به دلیلی این فرایند گاهی اوقات کربنیزاسیون نیز خوانده میشود.
مادهای در یک لولهای که خالی از هوا است قرار داده میشود. ترکیب سپس گرما داده میشود تا زمانیکه به تقریبا کربن خالص تبدیل شود. (نبود هوا از آتش گرفتن آن جلوگیری میکند.) مواد دیگر در ماده اولیه به بخار تبدیل میشوند و از درون یک لوله عبور میکنند که از چگالنده عبور میکند و به بازگرداننده ختم میشود.
تقطیر تخریبی برای تبدیل چوب به ذغال چوب مورد استفاده قرار میگیرد. بخار جمعآوری شده در طول حرارت دادن چوب توسط تقطیر جزء به جزء جداسازی میشود و به استیک اسید، استون و الکل چوب تبدیل میشود. از فرایندی مشابه برای تبدیل ذغال به ذغال کک استفاده میشود. محصولات دیگر بدست آمده از ذغال تقطیر شده گاز ذغال، قطران ذغال و آمونیا هستند.
|