زنگ تفریح 248
در جنگ جهانی دوم، سربازان مجروح شده که در میدان جنگ، معمولا قبل از رسیدن به بیمارستان از فشار کم خون می‌مردند. اما یک تغییر جالب در زمان جنگ کره روی داد. یک معجزه نجات دهنده جان سربازان – دکستران.
دکستران (Dextran)
 |
| ساختار شیمیایی دکستران |
دکستران یک کمپلکس کربوهیدرات است که یک زنجیره از مولکول‌های شکر است که به هم متصل شدند. این ماده یک پودر سفید رنگ است که در آب حل نمی‌شود. در عوض این ماده آب را جذب کرده و به صورت یک ژل متورم می‌شود. ولی این ماده چگونه در جنگ کره کمک کرد؟
وقتی یک سرباز مجروح می‌شود، مقدار زیادی خون را به سرعت از دست می‌دهد. این امر باعث کمبود الکترولیت و اکسیژن، و افت شدید فشار خون می‌شود که زندگی او را با خطر مواجه می‌کند. او فورا به تزریق خون نیاز دارد. اما همانطور که میدانید هر خونی را نمی‌توان به او تزریق کرد. اگر گروه خونی، خونی که می‌خواهیم به او تزریق کنیم با خون او همخوانی نداشته باشد، عوارض اساسی رخ می‌دهد.
در خلال جنگ جهانی دوم، دکترها سعی می‌کردند که پلاسما را تزریق کنند. پلاسما خون بدون هیچ سلولی در آن است. پلاسما ایجاد عوارض نمی‌کند، و می‌تواند فشار خون را فورا افزایش دهد و الکترولیت‌ها را تامین کند. البته، پلاسما به راحتی فاسد می‌شود، بنابراین باید در تمام مدت نگهداری در یخ باشد. در میدان جنگ، شما پلاسما را کجا می‌خواهید نگاه دارید؟
این جا است که دکستران کمک می‌کند. این ماده می‌تواند به صورت خشک حمل شود، به سرعت با آب و نمک مخلوط شود و به بیمار تزریق شود. این ماده فشار خون را فورا افزایش می‌دهد، در حالیکه محلول نمک به تامین الکترولیت‌ها کمک می‌کند. بیمار سپس می‌تواند به بیمارستان منتقل می‌شود و خون مناسب را دریافت کند.
دکستران چگونه کشف شد
دکستران از باکتری ساخته شده. این ماده در جایی که انتظارش را ندارید یافت شد – پلاک دندان! این ماده همچنین در مقادیر کم در کشک و یک نوشیدنی تخمیری به نام کفیر یافت می‌شود. اما چیزی که مورد نیاز بود راهی بود برای تولید انبوه این ماده.
در دهه 1940، آلن جینز (Allene Jeanes) دانشمندی در آزمایشگاه تحقیقاتی ناحیه شمالی آمریکا بود. یک شرکت تولید کننده نوشیدنی برای او یک نمونه از محصولشان را فرستاد که بصورت مرموزی غلیظ و چسبنده می‌شد. او به سرعت فهمید که باکتری‌ها شکر موجود در سودا را به دکستران تبدیل کرده است. شاید این باکتری از پلاک دندان یکی از کارگران آمده بوده باشد!
او دریافت که باکتری‌ها می‌توانند در آزمایشگاه رشد کنند. این ماده می‌تواند در خمره محلول شکر رشد کند و مقدار زیادی دکستران تولید کند. سپس این ماده تصفیه، خشک و به کره فرستاده شد. در آنجا این ماده به سربازان کمک می‌کرد تا از فاصله میدان جنگ تا بیمارستان زنده بمانند.
جنگ کره در سال 1953 اتمام یافت، که سبب شد کره به دو کشور تقسیم شود. اما مسلما یک برنده واقعی جنگ وجود داشت و آن دکستران بود.