بهنظر میرسد در سالهای آینده پروژهها و طرحهای بزرگ و سیستمهای در سطح ملی و بینالمللی، نیاز به طراحان و مدیرانی دارند که احتمالا از متخصصان مهندسی سیستمها هستند.
مهندسی سیستمها زمینهای میان رشتهای از مهندسی است که تمرکزش بر این است که چگونه پروژههای پیچیدهی مهندسی باید طراحی و مدیریت شوند. عملیاتی مانند آمایش، هماهنگی تیمهای مختلف و کنترل خودکار ماشینآلات در پروژههای پیچیده و بزرگ، بسیار دشوار است. مهندسی سیستمها برای مدیریت این پروژهها ،با کار پروسهها و ابزارها سروکار دارد و میان سیستم انسان-محور و تکنیکی همچون مهندسی کنترل (control engineering) و مدیریت پروژه (project management)، هماهنگی برقرار میکند.
مهندسي سيستمها يک مهندسي بين رشتهاي است که تاکيدش بر توسعه و سازماندهي سيستمهاي مصنوعي پيچيده است. سيستم، ترکيبي يکپارچه از افراد، محصولات و فرآيندهاست که توانايي و قابليتي را جهت برآورده ساختن يک نياز يا هدف ذکر شده فراهم ميسازد. مهندسي سيستمهاي اقتصادي-اجتماعي به آموزش و تحقيق در زمينه برنامهريزي و طراحي سيستمهاي مختلف مورد نياز جامعه ميپردازد. مهندسي سيستمهايي نظير حملونقل، آبرساني، ارتباطات، توزيع کالاها، و انجام خدمات آموزشي و بهداشتي در اين زمينه قرار دارند. مهندسي سيستمهاي اقتصادي-اجتماعي به مطالعه، مدلسازي، و تحليل علمي اينگونه سيستمها ميپردازد و با در نظر گرفتن ابعاد مختلف آنها و همچنين با توجه به نيازها، اولويتها، و امکانات جامعه سيستم بهينه را طراحي ميکند.
تعریفهای مختلفی برای این شاخهی نوظهور و در حال گسترش ارائه شده است. در ادامه چند نمونه از این تعاریف را ذکر میکنیم.
تعاريف موجود مهندسي سيستمها
* مهندسي سيستمها رشتهاي است كه به روابط ميان اجزا در سيستمهاي پيچيده و بزرگ ميپردازد.
Ackoff,1972
* مهندسي سيستمها عبارت است از برنامهريزي علمي، طراحي علمي و ايجاد سيستمهاي انسان ـ ماشين.
برتا لانفي
* مهندسي سيستمها عبارت است از علم طراحي سيستمهاي پيچيده، با در نظر گرفتن كل، جهت تضمين اينكه مؤلفههاي زيرسيستمها به بهترين روش مؤثر، طراحي، ارزيابي، گردآوري و اجرا شوند.Jenkins
آموزش
آموزش در مهندسی سیستمها معمولا همانند آموزش در سایر مهندسیها (مهندسی مکانیک، صنایع، کامپیوتر و الکترونیک) است. اما با گستردگی بیشتر بهعلاوهی تمرینات کاربردی و تمرینهای عملی. معمولا رشتهی مهندسی سیستمها در مقاطع بالاتر از کارشناسی است.
INCOSE راهنمای برنامههای دانشگاهی مهندسی سیستمها در سرتاسر جهان است که بهطور پیوسته بهروز میشود. این انجمن غیرانتفاعی، در سال 1990 میلادی با بیش از 6 هزار عضو راهاندازی شد و هدفش گسترش و توسعهی مهندسی سیستمها است.
آموزش در مهندسی سیستمها میتواند به دو صورت SE-centric یا Domain-centric باشد.
برنامه SE-centric به مهندسی سیستمها بهعنوان یک رشته مجزا مینگرد و همهی درسها بر تکنیکها و تمرینهای مهندسی سیستمها متمرکز است.
برنامه Domain-centric به مهندسی سیستمها بهعنوان یک گزینه قابل کاربرد با سایر رشتههای مهندسی مینگرد.
چشم انداز
در دنياي متغير و همراه با رقابت امروز با منابعي محدود، بيش از هر زمان ديگر مفهوم مهندسي سيستمها و پيادهسازي سيستمهاي جديد اهميت پيدا ميكند. با پيدايش محصولات، تجهيزات و فناوريهاي پيشرفته در عرصه جهاني، سيستمها پيچيدهتر شدهاند؛ بنابراين ضرورت ايجاد و توسعه ی سيستمها براي اين محصولات نو، بيش از گذشته احساس ميشود؛ زيرا بسياري از سيستمهاي قديمي، ديگر توانايي پاسخگويي به نيازهاي مشتريان را ندارند. رقابت به وجود آمده در عرصههاي جهاني نيز باعث ايجاد شركتهاي بينالمللي شده است.
بنابراين دنيا به ايجاد و توسعه سيستمهاي يكپارچهاي نياز دارد كه علاوه بر جلب رضايت مشتري، داراي كيفيتي بالا بوده و نيز از نظر اقتصادي مقرون به صرفه باشد.
با این توصیفات بهنظر میرسد در سالهای آینده پروژهها و طرحهای بزرگ و سیستمهای در سطح ملی و بینالمللی، نیاز به طراحان و مدیرانی دارند که احتمالا از متخصصان مهندسی سیستمها هستند.