مزرعه‌ي آفتاب مراکش را روشن مي‌کند.
در مرز بيابان بزرگ صحرا در کشور مراکش، مهندسان در حال انجام آخرين بازرسي‌هاي نيروگاه خورشيدي مراکش هستند. در اين بيابان، دريايي از آينه‌هاي فلزي رو به سمت خورشيد دارند که بخش مهمي از اولين نيروگاه خورشيدي کشور مراکش را تشکيل مي‌دهند. اين پروژه‌ي بلندپروازانه و بزرگ، بخشي از پروژه‌هاي کشورهاي آفريقاي شمالي در راستاي افزايش استفاده از انرژي‌هاي پاک هدف گذاري شده‌اند. قرار است اين نيروگاه، بزرگترين مرکز توليد انرژي خورشيدي جهان باشد.
مراکش، برخلاف همسايگانش ذخاير نفت و گاز بسيار کمي دارد و بزرگترين واردکننده‌ي سوخت‌هاي فسيلي در ميان کشورهاي خاورميانه و شمال آفريقا است. اين کشور سالانه با صرف ميلياردها دلار بودجه، سوخت و الکتريسيته‌ي مورد نياز خود را عمدتاً از کشور اسپانيا وارد مي‌کند. يکي از اهداف احداث نيروگاه خورشيدي، کاهش اين وابستگي به انرژي وارداتي است. مراکش قصد دارد با اين نيروگاه، تا سال ۲۰۲۰ چهل و دو درصد از کل نياز خود را به انرژي بوسيله‌ي انرژي خورشيدي تأمين کند.
نيروگاه خورشيدي مراکش در فاصله‌ي 20 کيلومتري منطقه‌ي اورازازات (Ouarzazate) واقع شده است. در اين نيروگاه، پانصدهزار آينه‌ي مقعر که فرورفتگي سهموي دارند، در هشتصد رديف چيده شده‌اند و در طول روز، به آرامي جهت خورشيد را دنبال مي‌کنند. اين آينه‌ها که در مساحتي معادل ششصد زمين فوتبال گسترده شده‌اند، روزانه انرژي خورشيد را جذب مي‌کنند. با اين انرژي حرارتي توربين‌هاي بخار به کار افتاده و در نهايت برق توليد مي‌کنند. راه اندازي نيروگاه خورشيدي مراکش که نيروگاه نور1 نام دارد، در سال ۲۰۱۳ با تأييد پادشاه وقت، محمد ششم آغاز شد. گفته شده که اين نيروگاه با بودجه‌اي معادل ۶۶۰ ميليون دلار و اشتغال‌زايي براي بيش از هزار کارگر احداث شده است.
 |
آغاز کار نيروگاه خورشيدي نور۱ در پايان اين ماه، همزمان با نشست جهاني آب و هوا در پاريس همزمان خواهد بود. عبيد عمران (Obaid Amran) ، عضو هيئت مديره‌ي سازمان انرژي خورشيدي مراکش مي‌گويد: «کار ساخت و ساز به پايان رسيده است و اکنون ما در حال آزمايش اجزاي واحد توليد هستيم. تصميم داريم تا پايان امسال اين نيروگاه را به شبکه‌ي ملي کشور وصل کنيم.» قرار است فازهاي ديگر اين پروژه، يعني نور۲ و نور۳ در سال ۲۰۱۶ و ۲۰۱۷ پيگيري شوند. همچنين به زودي يک فراخوان مناقصه براي پروژه‌ي نور4 نيز اعلام خواهد شد.
يک ميليون خانوار:
هنگامي که تمامي فازهاي پروژه‌ي نور تکميل شوند، بزرگترين مرکز توليد انرژي خورشيدي جهان به توليد انرژي حرارتي خواهد پرداخت. کل اين پروژه مساحتي معادل سي کيلومتر مربع را در بر مي‌گيرد. چنين نيروگاهي قابليت توليد ۵۸۰ مگاوات برق را دارد. با اين مقدار توليد، برق مصرفي يک ميليون خانوار تأمين خواهد شد. جمعيت مراکش بيش از سي و سه ميليون نفر است.
پس از راه اندازي نيروگاه خورشيدي مراکش، انتشار گازهاي گلخانهاي اين کشور تا حد قابل ملاحظه‌اي کاهش خواهد يافت. وزارت انرژي کشور مراکش برآورد مي‌کند که با افتتاح فاز اول نيروگاه خورشيدي نور، انتشار گاز کربن دي اکسيد تا ۲۴۰۰۰۰ تن در سال کاهش مي‌يابد و با راه اندازي فازهاي دوم و سوم پروژه، اين عدد به ۵۲۲۰۰ تن در سال خواهد رسيد. اين مقدار تقريباً معادل يک درصد از کل انتشار گاز کربن دي اکسيد توسط کشور مراکش در سال ۲۰۱۱ است. طبق آمارهاي بانک جهاني، اين کشور در سال ۲۰۱۱ ۵۶.۵ ميليون تن کربن دي اکسيد منتشر کرده است.
گرم شدن کره‌ي زمين به وسيله‌ي تعداد اندکي از گازها از جمله کربن دي اکسيد، به «اثر گلخانهاي» مشهور است. وجود اين گازها در ابتداي پيدايش حيات بر روي کره‌ي زمين، ضروري بوده‌اند، زيرا اين سياره را به اندازه‌ي کافي گرم نگه داشتند تا زندگي بتواند در آن شکل بگيرد. اما فعاليت‌هاي انساني در دهه‌هاي اخير، باعث افزايش بيش از اندازه‌ي گازهاي گلخانهاي در اتمسفر زمين شده و گرمايش جهاني را به همراه داشته‌اند. مهم ترين اين فعاليت‌ها، سوزاندن نفت و زغالسنگ است که يکي از فرآورده‌هاي آن گاز کربن دي اکسيد است. بر اساس آمارهاي سازمان ملل متحد، توليد گازهاي گلخانهاي توسط بشر از هميشه بيشتر شده و اکنون انتشار گاز کربن دي اکسيد به رقم ۵۳ ميليارد تن در سال رسيده است. مراکش که قرار است سال آينده ميزبان نشست جهاني آب و هوا باشد، قصد دارد تا سال ۲۰۳۰ سي و دو درصد از انتشار گازهاي گلخانهاي خود را به وسيله‌ي گسترش انرژي‌هاي تجديدپذير کم کند. عبدالقادر عماره (Abdelkader Amara)، وزير انرژي مراکش اخيراً گفته است: «ما تلاش مي‌کنيم به نقطه‌اي برسيم که بتوانيم با استفاده از انرژي‌هاي تجديدپذير ۶۰۰۰ مگاوات برق توليد کنيم. ۲۰۰۰ مگاوات از اين حجم مورد نياز را انرژي حرارتي خورشيد و ۲۰۰۰ مگاوات را انرژي باد و انرژي برق آبي تأمين خواهند کرد.»
محمد زنيبر (Mohammed Zniber) معاون وزير انرژي مراکش نيز مي گويد: «تصميم داريم در سال ۲۰۲۰ چهل و دو درصد از برق مورد نياز کشور را با استفاده از انرژي هاي تجديدپذير تأمين کنيم. سهم انرژي خورشيدي در اين ميان ۱۴ درصد است. ما اکنون (تا قبل از افتتاح نيروگاه نور۱) فقط يک نيروگاه حرارتي خورشيدي داريم که ظرفيت توليدي آن تنها ۲۰ مگاوات است. اما تصميم داريم پروژه‌ي نور را که پروژه‌اي بزرگ و در سطح بين المللي زبانزد است اجرا کنيم. در اين ميان سرمايه‌گذاران خارجي نيز علاقه‌مند به شرکت در اين پروژه هستند.»
مراکش سال گذشته بهره‌برداري از بزرگترين مرزعه‌ي بادي آفريقا در جنوب غربي اين کشور را آغاز کرد. اين مزرعه‌ي ساحلي در منطقه‌ي طرفايه (Tarfaya) واقع شده است. وزير انرژي مراکش مي‌گويد: «درباره‌ي نيروگاه بادي، تاکنون همه چيز طبق برنامه‌ي از پيش تعيين شده انجام شده و احتمالاً تا سال ۲۰۲۰ از مرز توليد ۲۰۰۰ مگاوات الکتريسيته از اين نيروگاه بادي عبور خواهيم کرد.
اما اين کشور با تمامي اقدام‌هايي که براي عدم وابستگي به واردات شکل‌هاي انرژي انجام داده، سوخت‌هاي فسيلي را کاملاً رها نکرده است. در ماه دسامبر مسئولان اين کشور چند ميليون دلار بودجه را براي جستجوي گاز طبيعي اختصاص دادند. نيروگاه‌هاي خورشيدي به دو شکل انرژي حرارتي را به برق تبديل مي‌کنند. يکي از اين روش‌ها استفاده از سلول‌هاي فتوولتائيک و تبديل مستقيم انرژي خورشيدي به الکتريسيته است. روش دوم استفاده از متمرکزکننده‌ها است. در اين متد، از آينه‌هاي بزرگي استفاده مي‌شود که مي‌توانند حجم زيادي از نور خورشيد را در‌يک باريکه‌ي کوچک نوري متمرکز کنند. اين نوع نيروگاه‌ها اولين بار در دهه‌ي ۱۹۸۰ احداث شدند.
هم‌اکنون از ده نيروگاه خورشيدي بزرگ جهان، شش نيروگاه متعلق به ايالات متحده‌ي آمريکا و چهار نيروگاه متعلق به اسپانيا است. اين دو کشور با سياست عدم وابستگي به نفت و گاز، بيشترين تعداد نيروگاه‌هاي خورشيدي را دارند. بزرگترين نيروگاه خورشيدي فعلي جهان نيروگاه ايوانپا (Ivanpah Solar Power Facility) است که در شهر کاليفرنيا واقع شده است. احداث نيروگاه‌هاي خورشيدي در عرض‌هاي ميانه‌ي جغرافيايي، يعني نزديک خط استوا که بيشترين تابش خورشيد را دريافت مي‌کنند، بازده بالاتري دارد. شايد با وجود سوخت‌هاي فسيلي، احداث نيروگاه‌هاي خورشيدي کاري پرهزينه به نظر برسد. اما در طولاني مدت، احداث اين نوع نيروگاه‌ها از نظر اقتصادي، سياسي و زيست‌محيطي مقرون به صرفه و کارآمد است. ايران هم اکنون سه نيروگاه خورشيدي در شهرهاي بيرجند، يزد و شيراز دارد که با ظرفيت توليد نسبتاً کمي در حال فعاليت هستند. ظرفيت نيروگاه بيرجند ۲۴ مگاوات است. نيروگاه يزد ظرفيت توليد ۱۷ مگاوات برق را دارد و نيروگاه شيراز که اولين نيروگاه خورشيدي کشور است، فقط نيم مگاوات الکتريسيته توليد مي‌کند.
منبع:
منابع مفید: