کار روی ماشین‌های مینیاتوری و عضلات مصنوعی. این موضوعی است که نوبل امسال بعد از دهه ها پژوهش در حوزه فیزیک و بعدها شیمی و پزشکی، جایزه خود را به آن تقدیم کرد. ژان پیِیر ساوژ، فریزر استوارت و برنارد فرینجا، سه پیشرویی هستند که در طراحی و سنتز ماشین‌های مولکولی نقش اصلی را ایفا کرده‌اند. 

اینکه چرا ماشین به مولکول‌ها اتلاق می‌شود، در واقع بحث القا کردن نیروی محرکه به آن‌هاست. نیرویی که آن‌ها را وادار به حرکت قابل کنترل می‌کند. این نیرو را انرژی حمل می‌کند که قرار است باعث یک فرایند شود. نوبل امسال به مینیاتوری کردن ماشین‌ها و وارد کردن شیمی به دنیای جدید اختصاص یافت. اولین گام به سوی ماشین مولکولی را ژان پییر ساوژ در سال ۱۹۸۳ برداشت. در آن زمان موفق شد دو مولکول حلقوی را به صورت یک زنجیر بهم پیوند بزند که در لاتین catenane یعنی زنجیره یا زنجیر معنی می‌دهد. در حالت عادی مولکول‌ها فقط با پیوندهای کوالانسی قوی بهم می‌پیوندند.

گام بعدی در سال ۱۹۹۱ توسط فریزر استوارت انجام شد. مولکول‌های حلقوی را به میله‌ای دمبلی شکل تبدیل کرد (به معنای ترکیبی میله محور=rotaxane) و نشان داد که حلقه می‌تواند در امتداد یک محور حرکت کند. در این میان، با همین ایده، جابه جایی مولکولی، نیرو محرکه مولکولی و تراشه های کامپیوتری مولکولی مورد بررسی بیشتر قرار گرفتند و پیشرفت کردند.

در  سال ۱۹۹۹ هم برنارد فرینجا موتور مولکولی را مورد هدف قرار داد و باعث پیشرفت قابل توجه این ایده شد. یک تیغه چرخان مولکولی درست کرد که پیسوته در یک جهت میچرخید. با این موتورها توانست شیشه استوانه‌ای را که ۱۰ هزار بار بزرگتر از موتور بچرخاند و سپس نانوماشین هم تولید کرد.

 منبع:

بنیاد نوبل